Yapay aydınlatmanın doğal biyolojik ritimlere veya kişinin “vücut saatine” senkronize edildiği sirkadiyen saate bağlı aydınlatmanın kullanımı, gece vardiyasında çalışanların uyku kalitesini ve iş performansını önemli ölçüde artırdığını gösteren yeni bir araştırma yayımlandı.
Flinders Üniversitesi’ndeki deney, gece vardiyasında çalışmaya ani geçişin ardından vücut saati zamanlaması, iş vardiyasındaki bilişsel performans ve uyku belirteçleri üzerindeki sirkadiyen aydınlatma etkilerini aynı anda değerlendiren ilk sıkı kontrollü laboratuvar içi çalışmalardan biridir.
Dr. Hannah Scott; “Vardiyalı çalışma sirkadiyen ritmin bozulmasına neden olur. Bu nedenle uyanıklığı artırmak ve sirkadiyen uyumu kolaylaştırmak için tasarlanmış, zamanında ışık maruziyeti, vücut saatinin yeniden ayarlanmasına yardımcı olan en etkili yöntemlerden biridir.”
Bulguların, özellikle aydınlatmanın genellikle loş olduğu denizaltılar gibi kapalı ortamlarda çalışan vardiyalı çalışanlar için özellikle ilgi çekici olacağı belirtiliyor.
Dr. Scott, “Normal gündüz-gece aydınlatmasının tamamen yokluğu göz önüne alındığında, denizaltılarda vardiyalı çalışmanın vücut saatinin uyum sağlaması açısından özellikle zorlayıcı olabileceğini” söylüyor.
“Özellikle uyku-uyanıklık düzeninin bozulmasına, zihinsel ve fiziksel performansın bozulmasına, daha kötü uykuya ve sağlık sorunlarına yol açabilen gece vardiyalarının ortaya çıkardığı benzersiz zorlukları keşfetmek istedik” .
Dr. Scott, “Düzensiz saatlerde çalışanların, sirkadiyen saate göre ayarlanmış aydınlatmanın iş performanslarını ve uykularını iyileştirdiğini bulduk” diyor.
FHMRI Uyku Sağlığı laboratuvarında, gece çalışma ortamlarını simüle eden sıkı kontrollü koşullar altında gerçekleşen çalışmaya 19 yetişkinden oluşan bir grup katıldı.
Katılımcılara, vücut saatlerinin nasıl ayarlandığını ve bir dizi görevde nasıl performans gösterdiklerini karşılaştırmak için sekiz günlük bir süre boyunca iki farklı aydınlatma senaryosu gösterildi.
Sirkadiyen saate bağlı aydınlatma, vücut saatinin gece çalışmasına uyum sağlamasına yardımcı olmak için tasarlanmış mavi ışıkla zenginleştirilmiş ve loş, mavi ışığın azaldığı koşullardan oluşuyordu.
Geleneksel loş, mavi ışığın azaldığı aydınlatma ise denizaltılardaki standart ışık koşullarını simüle ediyordu. Araştırma ekibi daha sonra melatonin seviyeleri ve vücut sıcaklığı gibi temel sirkadiyen ölçümleri, bilişsel performans ve uyku gibi diğer sonuçlarla birlikte değerlendirdi.
Daha da önemlisi, dört ardışık simüle edilmiş gece vardiyasında, sirkadiyen bilgiye dayalı aydınlatma, katılımcıların vücut saatlerini standart aydınlatmaya kıyasla günde yaklaşık bir saat daha hızlı değiştirdi.
“Sirkadiyen saate dayalı aydınlatma müdahaleleri, katılımcıların gece çalışmasına uyum sağlamalarını önemli ölçüde hızlandırdı; bu da düzenli olarak gece vardiyasında çalışanların sağlık ve performansını iyileştirmek için önemli sonuçlar doğurabilir.”
Özellikle sirkadiyen saate göre ayarlanan aydınlatma sonrasında katılımcılar, standart aydınlatma koşuluna kıyasla yaklaşık bir saat daha fazla uykuya daldılar ve vardiyaları boyunca daha düşük uykululuk seviyeleri bildirdiler. Uyanıklığı test etmek için, her iki aydınlatma koşulundaki katılımcılar, davranışsal dikkat ölçümü olan Psikomotor Dikkat Görevi (PVT) testine tabi tutuldu.
Sirkadiyen bilgili aydınlatma koşullarındakiler, standart aydınlatmadakilere (15,6 atlama) göre yarı yarıya daha az (7,4 atlama) hata yaptı.Flinders Sağlık ve Tıbbi Araştırma Enstitüsü Kıdemli Uzmanı: Uyku Sağlığı araştırmacısı Profesör Peter Catcheside,
“Bu çalışma, vardiyalı çalışmanın önemli zorluklarından bazılarını hafifletmeye yardımcı olmak için sirkadiyen sistemin ve sirkadiyen uyumlu aydınlatmanın önemini vurgulamaktadır.” diyor.
“Bu, modern iş gücünde gelişmiş performans, güvenlik ve refah için çalışma alanlarının optimize edilmesine yardımcı olmak amacıyla bu müdahalelerin kullanımı hakkında halihazırda bildiklerimize katkıda bulunuyor”.
“Bu bulguların denizaltı aydınlatma koşulları için önemli sonuçları olmakla birlikte, madencilik ve vardiyalı çalışanların vücut saatlerini çalışma programına başarılı bir şekilde ayarlamalarını zorlaştıran aydınlatma koşullarına sahip diğer iş yeri ortamları için de önemli sonuçları bulunmaktadır” diye ekliyor.
https://medicalxpress.com/news/2024-09-circadian-boos
