Dünyamız, son yıllarda hiç olmadığı kadar hızlı bir şekilde değişiyor. Bu değişimin en belirgin ve endişe verici sonuçlarından biri ise küresel ısınma. Küresel ısınmanın temel sebebi ise sera gazı ve karbon emisyonlarının artması.
Özet Bölümü
Karbon Emisyonu Nedir?
Karbon emisyonu, fosil yakıtların yakılması, ormansızlaştırma ve endüstriyel faaliyetler gibi diğer insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan CO2 gazının miktarıdır. Karbon emisyonu, atmosferdeki sera gazı seviyelerini artırır ve bu da sera etkisine neden olur.
Sera Gazı Nedir?
Sera gazları, güneş ışınlarının bir kısmını yansıtarak, bir kısmını atmosfere hapsederek Dünya’nın ısısının dengelenmesini sağlar. Kyoto Protokolü EK-A bölümünde altı sera gazı listelemiştir. Bu gazlar şunlardır:
- Karbon dioksit (CO2)
- Metan (CH4)
- Nitröz Oksit (N2O)
- Hidroflorür karbonlar (HFCs)
- Perfloro karbonlar (PFCs)
- Sülfürhekza florid (SF6)
Bu gazlar arasında en önemlileri karbondioksit (CO2), metan (CH4) ve nitröz oksit (N2O)’dir.
Sera Etkisi Nedir?
Sera etkisi, bir gezegenin atmosferinin, güneş ışınlarının bir kısmını hapsederek gezegenin yüzeyini normalden daha sıcak hale getirmesidir. Bu etkiye, sera gazları sebep olur.
- Fosil yakıtların yakılması, otomobil egzozları, ormansızlaştırma, çimento, kireç, cam, Seramik vb karbonatların üretim süreçleri ve diğer insan faaliyetleri sonucu Karbon dioksit (CO2),
- Tarımsal faaliyetler, Atık yönetimi, Fosil Yakıtların Yanması, enerji kullanımı ve doğal kaynaklardan Metan (CH4),
- Gübreleme, sanayi faaliyetleri ve doğal kaynaklardan Nitröz oksit (N2O)
- Sanayi (Cevherden Alüminyum Üretimi) prosesleri, soğutma sektöründen HFC ve PFC gazları
- Elektrik iletiminden (Elektrik Trafolarının soğutulması) SF6 oluşur.
Sera etkisi, Dünya için doğal bir süreçtir ve olmasaydı, gezegenimiz çok daha soğuk olurdu. Bu sayede yaşamın gelişmesi ve sürdürülebilmesi mümkün olmuştur.
Ancak, insan faaliyetleri sonucu sera gazı emisyonlarının artması, doğal dengenin bozulmasına ve sera etkisinin aşırı derecede artmasına neden olmaktadır. Bu durum, küresel ısınma olarak bilinen ve dünyayı tehdit eden bir soruna yol açmaktadır.
Sera Gazı ve Karbon Emisyonunun Tehditleri:
- Küresel ısınma: Sera gazı ve karbon emisyonlarının artması, Dünya’nın ortalama sıcaklığının yükselmesine neden olmaktadır. Bu durum, deniz seviyesinin yükselmesi, aşırı hava olaylarının artması, buzulların erimesi ve tarımsal verimde düşüş gibi birçok olumsuz sonuçlara yol açmaktadır.
- Hava kirliliği: Sera gazları, hava kirliliğinin de önemli bir kaynağıdır. Hava kirliliği, solunum hastalıklarına, kalp hastalıklarına ve kansere yol açabilir.
- Biyolojik çeşitliliğin azalması: Küresel ısınma ve hava kirliliği, birçok bitki ve hayvan türünün yok olmasına neden olmaktadır.
Bireysel olarak;
- Enerji tasarrufu yapmak
- Daha az araba kullanmak ve toplu taşıma, bisiklet veya yürüyüş gibi alternatif ulaşım yöntemlerini tercih etmek
- Et tüketimini azaltmak
- Geri dönüşüm yapmak
- Daha az plastik kullanmak
Toplumsal düzeyde ise;
- Yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş
- Enerji verimliliğini artırmak için yatırımlar yapmak
- Ormanları korumak ve ağaçlandırma çalışmaları yapmak
- Sera gazı emisyonlarını sınırlayan ulusal ve uluslararası politikalar geliştirmek
Sera gazı ve karbon emisyonu ile mücadele için yapılabilecekler arasındadır.
Bu konu ile ilgili ISO 14064: Sera Gazı Envanterleri ve Emisyon Raporlama için Uluslararası Standartlar serisi mevcuttur. ISO 14064 serisi standardlar 2006 yılında ISO tarafından yayınlanmış olup, ilk olarak 2007 yılında TSE tarafından Türk Standardı olarak kabul edilmiştir. ISO 14064 bir denkleştirme protokolü olarak tanımlanmakta ve güncel versiyonları aşağıda belirtilen üç farklı standarttan oluşmaktadır.
ISO 14064-1:2018; kuruluş seviyesindeki sera gazı envanterinin tasarlanması ile ilgili ilke ve gereksinimlerin geliştirilmesi, yönetilmesi ve raporlanması için şartları tanımlamaktadır. Bu standart, kuruluşların sera gazı envanterlerinin kapsamını, sınırlarını ve içeriğini belirler. Ayrıca, envanterlerin nasıl geliştirileceği, yönetileceği ve raporlanacağıyla ilgili rehberlik sağlar.
ISO 14064-2:2019 standardı; Sera gazı envanterleri- proje seviyesinde sera gazı emisyonlarının miktar tayini ve hesaplanması, sera gazı emisyonlarının azaltılması veya sera gazı uzaklaştırmalarının artırılması için özel olarak tasarlanmış faaliyetlere odaklanmaktadır.
ISO 14064-3:2019 standardı; ISO 14065 standardında sera gazı beyanlarının bağımsız bir üçüncü taraf tarafından nasıl doğrulanacağı ve onaylanacağıyla ilgili bir çerçeve sağlar. Belirtilen şartlarda prensipleri, şartları ve rehber bilgileri içeren bir süreci içermekte ve bir kuruluşun veya projenin sera gazı beyanlarının tam, doğru, tutarlı, şeffaf ve maddi hatalardan uzak olduğunun hedef kullanıcılar için güvence altına alınmasını amaçlamaktadır.
Sera Gazı Emisyon Kategorileri:
Sera Gazı Emisyonları tesislerin organizasyon ve raporlama sınırlarına göre aşağıdaki kategorilere ayrılır.
- Doğrudan Sera Gazı Emisyonları
- İthal Enerjiden Kaynaklı Dolaylı Sera Gazı Emisyonları
- Ulaşımdan kaynaklanan Dolaylı sera gazı emisyonları
- Kuruluş tarafından kullanılan ürünlerden kaynaklanan Dolaylı sera gazı emisyonları
- Kuruluştaki ürünlerin kullanımıyla ilişkili Dolaylı sera gazı emisyonları
- Diğer kaynaklardan Dolaylı sera gazı emisyonları
ISO 14064 standardının faydaları şunlardır:
- Kuruluşların sera gazı emisyonlarının farkındalığını artırır.
- Sera gazı emisyonlarını azaltmak için stratejiler geliştirmeye yardımcı olur.
- Emisyon azaltma ilerlemesini izlemeyi sağlar.
- Kuruluşların sera gazı performanslarını raporlamalarına olanak tanır.
- Sera gazı programlarının şeffaflığını ve güvenilirliğini artırır.
Referanslar
1 – https://csb.gov.tr/sss/iklim-degisikligi
2– https://intweb.tse.org.tr /standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073083084082085104098111116108088069
3 – https://www.tse.org.tr/sera-gazi-emisyonlarinin-takibi-hakkinda-yonetmelik-kapsamin-dogrulama/
