Gemilerde yer alan “gemi kabloları” oldukça küçük bir bölgede mümkün olan en efektif şekilde monte edilmesi gerekirken yangına ve suya dayanıklı olması da göz önüne alınmaktadır. Bu da hem “marin kablo” kalitesinin hem de montajının titizlikle yapılması ihtiyacını beraberinde getiriyor.
“Dünyayı saran ağ”lar hayatımızın her alanında bize kolaylıklar sağlıyor. İnternet kaynaklı servisler de dahil olmak üzere birçok servis denizler arası iletişimi sağlamak adına su altı fiber optik kabloları kullanmaktadır. Denizcilikle bağlantılı alanlarda marin kablo kullanımı teknolojinin gelişimiyle paralel olarak gelişmektedir.
Özet Bölümü
GEMİLERDE KULLANILAN KABLOLAR
Endüstrinin bütün alanlarında çok çeşitli kablo çeşitleri bulunmaktadır. Bunların içerisinde “gemi kabloları” da vardır. Bu kablolar diğer kullanım alanlarında olduğu gibi gemilerde de aydınlatma, haberleşme, iletişim ve enerji alanlarında kullanılmaktadır. Gemilerde kullanılan birden fazla kablo türleri vardır.
“Gemilerde kullanılan kablolar” güvenlik ve kalite üst sınırlarda olacak şekilde tasarlanmıştır. Deniz veya okyanus ortasında olabilecek olumsuzluklar karşısında gemi, gemi personelleri ve taşıdıkları yüklerin güvenliği için kablo güvenliği daha bir önem arz etmektedir.
Taşınan yüklerin bazen patlayıcı bazen kimyasal maddeler olması nedeni ile yangın güvenliğinin üst sınırda tutulması gereğini mecbur kılmaktadır. Kabloların taşıdıkları elektrik enerjisi ve güvenliği kablolar aracılığı ile sağlanmaktadır. Isıtma, aydınlatma, haberleşme, sinyal gönderme işleri hayati öneme sahiptir.
Gemi Kabloları
Gemi kabloları kalaylı çok telli bakır iletkenli protolin (Etilen-propilen – kauçuk, EPR) yalıtkanlıdır. Bir veya çok damarlı, lastik dolgu üzerinde ince tellerden örülmüş bakır ekranlıdır.
Protofirm (kloropren-kauçuk) dış kılıflıdır. Gemilerde ve her türlü deniz araçlarında kuru, ıslak ve buharlı ortamlarda kullanılabilir. Kapalı ve açık güvertelerde, bütün oda ve kapalı yerlerde güvenle kullanılır. Hassas antenlerin bulunduğu yerlerde ve üzerinde bulunan bakır örgü sayesinde ağır işletme şartlarında kullanılır.
- Kalaylı, çok telli bakır iletken
- Protolon lastik yalıtkan
- Lastik dolgu
- Protofirm dış kılıf
GEMİLERDE KULLANILAN KABLO ÇEŞİTLERİ
- Kontrol kabloları
Kontrol (Kumanda) kabloları adından da anlaşılacağı üzere herhangi bir elektrik enerjisini ya da elektriksel işareti, iletiyi iletip iletmediğini kısacası gücü kontrol eden kablolardır. Kontrol (Kumanda) kabloları düzenli kontrol gerektiren cihaz, donanım, durum, konum veya çalışma koşullarına ilişkin bilgi kontrolünü gerçekleştiren çok damarlı özellikli kablolardır.
- Güç kabloları
Gemilerde karada olduğu gibi sabit trafo kaynaklı enerjilere ulaşılması mümkün olmadığından elektrik enerjisi gereken bütün sistem jeneratörler aracılığı ile güç kabloları aracılığı ile sağlanmaktadır. Bu güç kabloları gemi ortam ve şartlarına göre yüksek güvenlikli kablolar olmaktadır.
- Bilgi iletişim kabloları
Bu kabloların enerji taşıma görevi bulunmayıp Bilgi (Veri) alış verişi iletiminin sağlanması için kullanılan kablolardır.
- Enstrümantasyon kabloları
Enstrümantasyon kabloları, gemilerde iç ve dış haberleşmenin sağlanması için analog ve dijital sinyal göndermek için kullanılan iletişim sağlamak görevini yapan kablolardır. Bu enstrümantasyon kabloları genellikle gemiler, rafineri, petrokimya tesisi, enerji santrali, doğal gaz çevrim ve dolum tesisi gibi alanlarda kullanılır.
Bu kablolar kılıfları yangına dayanıklı yalıtkanlar olduğundan yangın ve aleve karşı dayanıklı olması nedeni ile gemilerde kullanıma uygundurlar. Bu sebeple enstrümantasyon kabloları katma değeri yüksek kablolardır. Enstrümantasyon kabloları genel olarak olarak EN 50288-7, PAS 5308 part 1&2, BS 5308 part 1&2 standartlarına göre Çalışma gerilimleri 90V, 300V, 500V, 300/500V, 600V ve 1kV’ olan kablolardır.
Bütün alanlarda olduğu gibi gemilerde kullanılacak kablolar kullanım alanlarının çevresel etkenlerine, sıcak, soğuk, nem, korazyon, kimyasal etkilenmelere, aşınmaya, yangına dolayısı ile kullanım alanlarının şartlarına göre ayrıca ek özellikler göstermektedir. Gemi kablolarının İyi bir izolasyona sahip olması, esnek olması, eğilip bükülmelerden etkilenmemesi, hafif malzemeden üretilmesi, suya ve neme dayanıklı olması ve özelliklede yangına dayanıklı kablolar olması gerekmektedir.
Yangına dayanıklılık ve yüksek verimli kablolar gemilerde kullanılan bütün kablo türleri için en önemli özelliktir. Herhangi bir kablo kaynaklı oluşabilecek soruna müdahale edilmesi için günlerce hatta aylarca sıkıntı yaşanmasına sebep olabilir.
Gemilerde besin hariç bütün ihtiyaçlar ve gemi çalışmasından güvenliğine kadar elektrik ve dolayısı ile kablolar aracılığı ile sağlanmaktadır. Geminin çalışılabilir halde olması bu sistemlerim sağlam ve sağlıklı bir şekilde işletilmesi ile sağlanmaktadır.
Kablo kaynaklı olabilecek bir verim düşüklüğü bile sistemin bütününü etkileyecektir. Kablonun esnek, sağlam ve yüksek verimli olması gemi kabloları için en temel ihtiyaçtır. Gemi kabloları alanında hangi alanda ne tip kablo kullanılması gerekeceği konusunda bilgi sahibi olmak doğru kablo ve kablolamayı sağlamak adına önemlidir. Kullanılan kabloların doğru olmasının yanında Gemi kabloları için olmazsa olmaz bir diğer özellik ise yangına dayanıklılık dirençleridir.
Gemi taşımacılığında ister yolcu gemisi olsun ister ise yük gemisi yangın güvenliği çok önemlidir. Oluşabilecek bir yangın durumunda yangına müdahale edilene kadarki zaman içerisinde gemi içindeki yük ve insanların can ve mal güvenliği için kullanılan gemi kabloları yangını geciktirici özelliklerinin iyi test edilmesi hayati derecede önemlidir.
Gemi kablolarının sağlam olmasının yanında yangına mukavemet gösterme dirençleri de bir o kadar önemlidir. Özellikle yük taşımacılığı alanında hizmet veren gemiler düşünüldüğünde taşıdıkları yükler çoğunlukla yanıcı, patlayıcı, kimyasal maddeler olmaları nedeni ise oluşabilecek en küçük bir kısa devre, elektrik kaçağı veya yıpranmaya bağlı sıkıntılar telafisi zor durumlar yaşanmasına sebebiyet verebilir.
Ekransız Kablolar
Ekransız oluşları sebebi ile telsiz, radar ve benzeri alıcı-verici cihazların bulunduğu kapalı mahaller ile anten tesisatlarının yakınında kullanılmamalıdır. DIN 89160/VDE 0261 ve IEC 92-3’e göre imal edilir.
Gemi ve yat kabloları diğer kablolarda olduğu gibi bazı niteliklere sahiptir. Bunların başında tuzlu su ve neme dayanıklılık gelir. Özellikle açık denizde uzun süre geçirecek bu alanlarda söz konusu dayanıklılık ve kullanılabilirlik oldukça önemlidir. Ayrıca yangına karşı dayanıklılık ve yüksek akım ile elektromanyetik dalgalara direnç de gemi ve yat kabloları söz konusu olduğunda aranan niteliklerdir.
Gemilerde kullanılan kablolar
- Kontrol kabloları
- Güç kabloları
- Bilgi iletişim kabloları
- Enstrümantasyon kabloları
gibi ana gruplar bulunur.
İzolasyon
Su altı ve gemi kablolarında izolasyon için XLPE (çapraz bağlı polietilen) malzemesi yer alır. Ayrıca, PVC ve HEPR de seçenekler arasındadır. Bu malzemeler sayesinde su altı ve gemi kabloları hem ısıya hem de deformasyona karşı dayanıklı hale gelir.
Dış Kılıf Malzemesi
Dış kılıfta genellikle halojensiz ve alev geciktiricili termoplastik (HFFR, alev geciktirici ve yağ dayanımlı PVC) tercih edilir. Herhangi bir yangın ya da yüksek ısı durumunda dış kılıf malzemesinin kullanıcıyı uyarması, daha da önemlisi zararlara karşı koruması beklenir. Emisyon azaltan ve korozif gaz salınmasını önleyen dış kılıf malzemeleri sayesinde su altı ve gemi kabloları yangına karşı dayanıklıdır.
Örgülü, ekranlı ya da zırhlı yapılara sahip olan su altı ve gemi kabloları kullanıcıların tercihlerine göre şekillenmektedir.
Halojensiz yapıdaki gemi kabloları ile gemilerde yangına dayanıklı bir kablo sistemi kurulabilir. Böylece, deniz üzerindeki tüm yapılarda (kontrol elemanları, elektronik aygıtlar, güç sistemleri) yangına karşı etkin tedbir alınabilir. Yangın olması durumunda gemi kabloları üç saate kadar kritik roldeki cihazların faaliyete devam etmesini sağlar.
Gemi kabloları çeşitlerinde IEC60092/350 ve IEEE45 gibi uluslararası standartlar bulunmaktadır.
GEMİ KABLOLARI KALİTE STANDARDI NE OLMALIDIR?
Bütün kablo çeşitlerinde olduğu gibi gemi kabloları standartları da kendine has kullanım alanlarına uygun bazı özellikleri taşıması gerekmektedir. Bu özellik ve uyulması gereken standartlar iletkeninden tutun, yalıtkan, izolasyon ve dış kılıfa kadar belli kuralları içerir. Bunlardan bazılarını kısaca sayacak olursak:
İletken durumu:
Gemi kabloları iletkenleri yüksek esnekliği sağlayıcı örgülü tavlı bakır olmaları ve iletken sıcaklığı IEC 60092-351 standardında 90˚C olması,
İzolasyon malzemesi olarak:
Gemi kablolarında İzolasyon yalıtım malzemesi olarak XLPE (Çapraz bağlı polietilen) veya duruma göre ısıya, neme, deformasyona ve kimyasala dayanıklılığı nedeni ile HEPR ve PVC kullanılması,
Dış kılıf malzemesi olarak:
Gemi kablolarında dış kılıf olarak kullanılan malzemenin halojen içermeyen ve alev geciktirici, gaz salınımını engelleyici dış kılıf malzemelerden kullanılması gibi standart özellikleri sayabiliriz.
Gemiler uluslararası sularda dolaşması nedeni ile uluslararası kalite standartlarına göre işleme tabi tutulurlar. Uluslararası alanda sıkıntı yaşanmaması için gemi yapım aşamasından tutun gemide kullanılan kablolara kadar uluslararası alanda kabul görmüş kalite standartlarına göre çalışmaktadır. Bu alanda söz sahibi olan standart sertifikasyon kuruluşları bu alanda etkili standartlar geliştirmektedir. Bu nedenle de kullanılacak gemi kablolarının uluslararası alanda kullanım imkânının olması için gemi kablo sistemlerinin kalite ve standart belgelerine sahip olmaları gerekir.
