Klasik içten yanmalı motorlarda olduğu gibi elektrikli araçlarda da performans çok önemli bir faktördür ve özellikle araç seçerken dikkat edilen kriterlerin başında gelir.
Tabi ki her elektrikli araç modelinin performansı farklıdır fakat bunu etkileyen faktörler ortak bir kategoride sayılabilir. Elektrikli araç seçerken konforun yanında hız, tüketim, güvenlik gibi kategorilerde değerlendirilmesi gereken değişkenlerdendir.
Elektrikli araç seçilirken edilmesi gerekenler
- Motor gücü,
- Batarya kapasitesi,
- Aerodinamik,
- Lastik tercihi,
- Sürüş modları.
Elektrikli araçlar maksimum performans için tork talebi, akü koşulları ve yakıt verimliliği gibi değişkenlere uygun sürüş modlarına göre elektrik motoruyla çalışacak şekilde tasarlanmıştır.
Sürüş modları, aracın verimliliğini ve performansını belirlerken farklı sürüş modları genellikle enerji verimliliği, güç çıkışı ve rejeneratif frenleme dahil olmak üzere sürüş deneyiminin çeşitli yönlerini optimize ederek, çoklu önden savrulma karakteristikleri tasarlayarak farklı araç davranışları elde edilebilir.
Sürüş keyfinin iyileştirilmesi, düşük sürtünme koşullarına uyum sağlanması, aracın viraj alma tepkisini farklı şekillerde değiştiren veya aracın enerji verimliliğini en üst düzeye çıkaran durumlarla aracın davranışını istenildiği gibi ayarlanabilir.
Güç aktarma organları çeşitli sürüş modları sağlar ve gerçek sürüş koşullarına bağlı olarak uygun sürüş modu seçilebilir ve sürücünün talep ettiği torka göre motorların optimum hızı ve torku belirlenir. Bu da enerji tüketimini azaltır ve EV’lerin dinamik kapasitesini artırır. Bu bağlamda, bazı endüstriyel patentlerde sürücünün seçimine bağlı olarak araç tepkisini değiştirmeye yönelik sürüş modları belirlenir; ancak bunların çoğu, her bir sürüş modu için kontrol sistemi tasarımına bütünsel bir yaklaşım olmaksızın, araca monte edilen farklı kontrol sistemlerinin ayar parametrelerinin varyasyonunu basitçe açıklar.
Elektrikli Otomobil sürüş modları
Eco Modu: Eco modu, enerji verimliliğini en üst düzeye çıkarmak için tasarlanmıştır. Bu modda aracın güç çıkışı sınırlıdır ve gaz kelebeği tepkisi sıklıkla azalır. Klima ve ısıtma sistemleri de daha az enerji tüketecek şekilde ayarlanabilmektedir. Rejeneratif frenleme, yavaşlama sırasında daha fazla enerji tasarrufu sağlamak için Eco modunda genellikle daha agresiftir.
- Standart Modu: Normal mod dengeli bir sürüş deneyimi sağlar. Güç ve verimliliğin iyi bir kombinasyonunu sunarak günlük sürüşe uygun hale getirir. Referans bir araçla benzer bir önden savrulma eğimine, hafifçe genişletilmiş bir doğrusal tepki bölgesine ve aynı maksimum yanal hızlanma değerine sahip bir araç sürüş moduna karşılık gelir.
- Spor Modu: Spor modu maksimum güç ve performans sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Elektrik motorunun tam potansiyeliyle çalışmasına olanak tanır, bu da verimliliği azaltabilir ancak daha keyifli bir sürüş deneyimi sağlar. Mevcut lastik-yol sürtünme katsayısının belirlediği sınırlamalara göre sürekli olarak azaltılmış bir önden savrulma eğimine, genişletilmiş karakteristik doğrusallık değerine sahiptir.
- Özelleştirilebilir Modlar: Bazı EV’ler sürücülerin sürüş modlarını özelleştirmesine olanak tanır. Bu, sürücünün kendi tercihlerine ve sürüş koşullarına uyacak şekilde güç çıkışı, rejeneratif frenleme gücü ve klima kontrolü gibi çeşitli ayarları seçmesine olanak tanır. Özelleştirilebilir modlar verimlilik ve performans arasında bir denge kurabilir.
- Menzil Modu: Bazen EV’lerde bulunan menzil modu, enerji tasarrufu yaparak sürüş menzilini maksimuma çıkarmaya odaklanır. Tek bir şarjla menzili genişletmek için güç çıkışını, gaz kelebeği tepkisini sınırlayabilir ve hatta kabin iklim kontrolünü azaltabilir.
- Tek Pedallı Sürüş: Bazı EV’ler, rejeneratif frenlemeyi en üst düzeye çıkaran tek pedallı bir sürüş modu sunar. Gaz pedalını kaldırdığınızda araç agresif bir şekilde yavaşlar; bu yalnızca verimliliği artırmakla kalmaz, aynı zamanda geleneksel frenlerdeki aşınmayı da azaltır.
- Çekme Modu: Bu mod, ağır yüklerin çekilmesi için tasarlanmıştır. Çekme sırasında dengeyi ve verimliliği artırmak için güç dağıtımını ve rejeneratif frenlemeyi optimize eder.
Elektrikli Otomobil Sürüş modlarının avantajları
- Çok yönlülük: Sürüş modları, araçları çok çeşitli sürüş koşullarına ve amaçlara uyum sağlayabilecek şekilde çok yönlü hale getirir. Günlük işe gidip gelirken verimliliğe, otoyol geçişleri için ekstra güce veya olumsuz hava koşullarında daha iyi çekiş gücüne ihtiyacınız varsa, sürüş modları esneklik sağlar.
- Enerji Verimliliği: Başta EV’ler olmak üzere birçok sürüş modu, enerji verimliliğini optimize edecek şekilde tasarlanmıştır. Eco veya Range modları, sürücülerin pil enerjisinden tasarruf etmesine ve özellikle elektrikli araçlar için önemli olan sürüş menzilini genişletmesine yardımcı olabilir.
- Güvenlik: Sürüş modları, çeşitli araç parametrelerini ayarlayarak güvenliği artırabilir. Örneğin, olumsuz hava koşullarında bazı modlar, savrulmayı veya kaymayı önlemek için çekiş kontrolünü ve denge sistemlerini optimize edebilir.
- Performans: Canlı sürüşten hoşlananlar için, spor veya dinamik sürüş modları daha fazla güç çıkışı, daha keskin gaz tepkisi ve gelişmiş yol tutuş özellikleri sağlar. Bu, sürüş deneyimini daha heyecanlı ve keyifli hale getirebilir.
- Kişiselleştirme: Bazı araçlar, sürücülerin sürüş modlarını tercihlerine göre özelleştirmesine olanak tanır. Bu düzeyde kişiselleştirme, sürücülerin verimlilik, performans ve konfor arasında mükemmel dengeyi bulmasına olanak tanır.
- Rejeneratif Frenleme: Rejeneratif frenleme genellikle belirli sürüş modlarında geliştirilir; bu yalnızca enerji verimliliğini artırmakla kalmaz, aynı zamanda geleneksel fren sistemindeki aşınma ve yıpranmayı da azaltır.
- Çekme: Ağır yükleri çekmek veya taşımak için tasarlanan sürüş modları, güç dağıtımını ve dengeyi optimize ederek bu görevleri daha güvenli ve verimli hale getirebilir.
- Yol Koşullarına Uyum Sağlar: Bazı araçlarda arazi sürüşüne veya belirli yol koşullarına göre uyarlanmış modlar bulunur. Bu modlar zorlu ortamlarda performansı ve güvenliği artırmak için çekiş kontrolünü, süspansiyonu ve diğer parametreleri ayarlayabilir.
- Menzil Uzatma: EV’lerde Eco ve Range modları gibi sürüş modları, aracın sürüş menzilini genişletmek için tasarlanmıştır; bu, özellikle uzun yolculuklarda veya şarj altyapısı sınırlı olduğunda kullanışlıdır.
- Daha Az Çevresel Etki: Elektrikli araçlar, enerji tasarruflu sürüş modları sunarak sera gazı emisyonlarının azaltılmasına ve fosil yakıtlara bağımlılığın azaltılmasına katkıda bulunarak onları daha çevre dostu bir seçim haline getiriyor.
- Sessiz Mod: Bazı araçlar, özellikle lüks arabalar ve hibritler, daha sakin bir sürüş deneyimi için motor veya motor gürültüsünü en aza indiren bir “sessiz mod” sunar; bu, yolculara şoförlük yaparken veya yerleşim alanlarında araç kullanırken yararlı olabilir.
- Sürücü Eğitimi: Bazı sürüş modları yeni veya deneyimsiz sürücülerin eğitilmesine yardımcı olmak için kullanılabilir. Örneğin vale modu, dikkatsiz sürüşü önlemek için aracın güç çıkışını sınırlayabilir.
Görüşmek dileğiyle…
Referanslar
1- Dimitrov, V., & Pavlov, N. (2021, September). Study of the Starting Acceleration and Regenerative Braking Deceleration of an Electric Vehicle at Different Driving Modes. In 2021 13th Electrical Engineering Faculty Conference (BulEF) (pp. 1-4). IEEE.
2- https://arieljo.com/driving-modes-in-full-hybrid-electric-vehicles-explained/
3- https://ev.hedeffilo.com/ev-gundem/blog/elektrikli-arabalarda-performans-ve-surus-deneyimi
4- Wu, J., & Zhang, N. (2021). Driving mode shift control for planetary gear based dual motor powertrain in electric vehicles. Mechanism and Machine Theory, 158, 104217.
5- De Novellis, L., Sorniotti, A., & Gruber, P. (2015). Driving modes for designing the cornering response of fully electric vehicles with multiple motors. Mechanical Systems and Signal Processing, 64, 1-15.
6- Mangia, A., Lenzo, B., & Sabbioni, E. (2021). An integrated torque-vectoring control framework for electric vehicles featuring multiple handling and energy-efficiency modes selectable by the driver. Meccanica, 56(5), 991-1010.
