Endüstriyel bir yapıya uygulanacak Yangın Güvenlik Sistemlerinin; mevcut ”Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliği” TS EN 12845 standardına ve yapının mimari yapısı dikkate alınarak; NFPA 13 standartlarını karşılamasına, doğru tasarım kriterlerine uygun olarak projelendirilmesine dikkat etmek gerekir.
Maalesef ki birçok yangın projesinde bu durum göz ardı ediliyor. Anlamamız gereken doğru bir yangın projesinin hazırlanması ve uygun tasarım kriterlerine uyulması sadece makina mühendisi ve hidrolik hesap bilgisi ile mümkün olmaz.
İş hayatımızın birçok projesinde önümüze konan ve üstelik ”ilgili kurumdan onay almış” (Belediye ve O.S.B. Itfaiye) yangın projelerinin hatalı olduğuna şahit oluyoruz. Örneğin, ülkemizdeki mevcut yönetmeliğimiz endüstriyel yapılarımızın depolama alanlarında ”7,60 m. depolama yüksekliğinin üzerine çıkılması halinde” bu durumu Yönetmelik Kapsamı Dışı diye adlandırıyor.
Dolayısı ile bu durumda NFPA 13 yönetmeliğinin tasarım kriterlerinin uygulanması gerekiyor. Çünkü endüstriyel yapının mimari şartları (belirli bir metraj sonrası bina yüksekliği) mevcut yönetmeliğimizde bulunmuyor ve yönetmelik kapsam dışı kalıyor.
Ancak bu durum göz ardı edilerek sprink seçimleri proje ve tasarımı yapılıyor. Bu yanlışlık; boru çap, yangın su havuzu ve yangın pompa grubu , debi ve basınçlarının yanlış hesaplanarak seçilmesine neden oluyor.
Elbette sonuç ”bir yangın durumunda anlaşılıyor” Maalesef milli servetlerimiz kalelerimiz kül olup gidiyor. Sonuç olarak; iyi ve doğru bir yangın projesi tasarım ve uygulaması ”makina mühendisi hidrolik hesap bilgisi, mevcut binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe ve NFPA 13 standartlarına hakim olunması ile mümkündür.
Doğru bir yangın proje ve tasarımı için uymamız gereken şartlar ve bilmemiz gereken kriterler şunlardır: Yapının mimari ve fiziki şarları ,kullanım amacı ve üretiminin nace kodu ,”tehlike sınıflarının” öncelikli olarak belirlenmesi ve bu bilgiler ile yangın proje ve tasarımının yapılması..
Örneğin; Endüstriyel bir yapının 5.000 m2 ve üzerinde olması durumunda, yapıda yangın hidrant sistemi zorunluluğu vardır. Hidrantlar; yapının dış sahasına yapıdan 5 ila 15 metre uzaklıkta ,yapıda üretim tehlike sınıfına göre 50 ila 150 metre ara mesafe ile her hidrantın yanında sahra tipi yangın dolabı olması şartı ile konumlandırılır.
Endüstriyel yapıda her durumda sabit boru tesisatı ve yangın dolap sistemi olması zorunludur. Yapı içerisinde max. 30 metre mesafe ile konumlandırılırlar.
Endüstriyel yapıların depolarında sprink sistemi zorunludur. ”Kriter ve uygulama hesapları sprink seçimi ile başlar ve sprink seçimi yapının tavan yüksekliği ve üretim teklike sınıfları ile belirlenir.
Sprinkler tasarımı yine yapının üretim veya lojistik depolama ”tehlike sınıfı” ile belirlenir. Örneğin; 9 ile 12 m2 aralar ile yapının tavan koruma sistemi olarak konumlandırılır. Farklı kullanım ve tehlikeli madde üretim ve depo alanlarında,; baskın sprink sistemi, ön tepkili sprinkler, kuru tip sprinkler, ıslak tip sprinkler ve köpüklü sistemler gibi çeşitli uygulama tasarımları yapılabilir.
Endüstriyel yapının 7.000 m2 ve üzeri olması durumunda yangın ihbar ve alarm sistemleri zorunludur. Bu sistemde yapının içerisinde 24 saat izlenebilecek bir noktaya merkez santralinin konumlandırılması ile yangın duman dedektörü, yangın ısı dedektörü, yangın alev dedektörlerinin yapı içerisine her bir dedektörün 56 m2 yi geçmeyecek şekli ile konumlandırılması gerekir.
Sonuç olarak doğru ve iyi bir yangın proje tasarım ve uygulaması hem can hem mal güvenliğimiz için çok ama çok dikkat etmemiz gereken bir konudur. Unutmayalım ki :”Her fabrika bir kaledir.”
Örnek Bir Yangın Su Deposu ve Pompa Grubu Seçimi:
Endüstriyel yapımız, 10.000 m2 kapalı alana sahip, 12 metre yüksekliğinde tavan yüksekliği olan bir fabrika ve 3.000 m2 alanın depo olarak kullanılacağını ve tehlike sınıfı orta tehlike 3 olan bir yapı olduğunu var sayalım;
Hidrant sistemi – 1500 lt/dak*60 dak = 90.000 lt = 90 m3/h
Sprink – (bina yüksekliği ve depolama yüksekliğine göre sprink özelliği ve seçimi yapılır tehlike sınıfına göre m2 yerleşimi ve uygulama alanı yönetmeliklerdeki tablolardan seçilir.)
12.2 lt/dk-m2*232 M2*60 dak = 169.824 lt = 170 m3/h
Yangın Dolap – 100 lt/dak*60 dak*2 adet dolap = 12.000 lt = 12 m3/h
Toplam Yangın Depo Su İhtiyacı – 90m3+170m3+12m3 = 272 m3/h
Önemli!!! Tehlike sınıfımız orta tehlike 4 ve üzeri olması durumunda 60 dak. lık ihtiyaç ; yönetmelik gereği 90 dak. ile çarpılarak hesaplanacaktır.
Endüstriyel yapımızın yangın su ihtiyacı ve pompa grubu ihtiyacı 272 m3/h olarak hesaplanmıştır.
”Bu hesap standart bir hesap olup örnek olarak verilmiştir.” Yangın proje tasarımları ve uygulamaları, tehlike sınıfları, yapılarımızın mimari şartları, mevcut standart ve yönetmeliklere göre değişmektedir.
Makale: İsmail Cenk KURAL / Elektrik Elektronik Teknikeri
