Bu ayki köşemde demokrasinin, batı felsefesinin ve edebiyatının, tarihçiliğin, siyaset biliminin, bilimsel ve matematiksel ilkelerin doğduğu yer olarak kabul edilen batı medeniyetinin beşiği Yunanistan’dan resmi adıyla Helen Cumhuriyeti’nden bahsedeceğim.
Yunanistan çok uzun ve derin bir tarihi geçmişi olmasına rağmen 1830 yılında kurulmuş bir ülkedir. Klasik Yunanistan’ı oluşturan şehir devletleri II. Filip tarafından fethedildikten sonra Büyük İskender ordularıyla Yunan Uygarlığı’nı Orta Doğu’ya getirerek daha sonra Hristiyanlığın ortaya çıkıp yayılacağı ortak kültürel alanı yarattı.
M.Ö. 2. yüzyılda Roma tarafından ilhak edilen Yunanistan, Roma İmparatorluğu‘nun ve Yunan dili ve kültürünün baskın olduğu ardılı Bizans İmparatorluğu‘nun ayrılmaz bir parçası oldu. On beşinci yüzyılın ortalarında Osmanlı egemenliği altına giren Yunanistan, 500 yıllık Osmanlı hâkimiyetinden sonra 1830’da modern bir ulus devlet olarak ortaya çıktı.
Balkanların en büyük ekonomisi olan Yunanistan, 2001 yılından beri ise Euro Zone’un bir parçasıdır.
Yunanistan yüksek yaşam standardı ve İnsani Gelişme Endeksi’nde üst sıralardaki yeriyle gelişmiş bir ülkedir. Ekonomisi ağırlıklı olarak hizmet sektörü (%85,0) ve sanayiden (%12,0) oluşurken, tarım ulusal ekonomik çıktının %3,0’ını oluşturmaktadır.
Önemli Yunan endüstrileri arasında turizm (2009’da 14,9 milyon uluslararası turistle, Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü tarafından Avrupa Birliği’nde en çok ziyaret edilen 7. ülke ve dünyada 16. ülke olarak sıralanmıştır) ve ticaret gemiciliği (dünyanın toplam kapasitesinin %16,2’siyle, Yunan ticaret denizciliği dünyanın en büyüğüdür), ülke aynı zamanda birlik içinde (balık ürünleri dahil) önemli bir tarım üreticisidir.
Yunanistan, Balkanlar’daki en büyük ekonomiye ve önemli bir bölgesel yatırımcıya sahiptir. Yunanistan, Arnavutluk’ta ikinci yabancı sermaye yatırımcısı, Bulgaristan’da üçüncü, Romanya ve Sırbistan’da yabancı yatırımcılar arasında ilk üçte ve Kuzey Makedonya’nın en önemli ticaret ortağı ve en büyük yabancı yatırımcısı konumunda. Yunan bankaları Balkanlar’da neredeyse her hafta yeni bir şube açıyor. Yunan telekomünikasyon şirketi OTE, diğer Balkan ülkelerinde güçlü bir yatırımcı haline geldi.
Yunanistan, Avrupa Birliği’nin en büyük pamuk ve antep fıstığı üreticilerindendir. Pirinç ve zeytin üretiminde ikinci sırada yer alır. İncir, badem, domates, karpuz üretiminde üçüncü ve tütün üretiminde dördüncü olarak yer alır. Tarım, ülkenin GSYİH’sının %3,8’ine katkıda bulunur ve ülkenin iş gücünün %12,4’ünü istihdam eder.
Yunanistan’da elektrik üretimine devlete ait Public Power Corporation (çoğunlukla DEI olarak çevrilen kısaltması ΔΕΗ ile bilinir) hakimdir. Yunanistan’ın elektriğinin %12’si hidroelektrik santrallerden ve diğer bir %20’si de doğal gazdan geliyor.
Ülkenin yenilenebilir enerjisinin %10’u güneş enerjisinden; diğer çoğunluğu ise biyokütle ve atık geri dönüşümünden geliyor. Avrupa Komisyonu’nun Yenilenebilir Enerji Direktifi uyarınca Yunanistan, 2024 yılına kadar enerjisinin %20’sini yenilenebilir kaynaklardan elde etmeyi hedefliyor.
Denizcilik endüstrisi, antik çağlardan beri Yunan ekonomik faaliyetinin kilit unsurlarından biri olmuştur. GSYİH’nın yüzde 4,5’ini oluşturan, yaklaşık 200.000 kişiyi istihdam eden (iş gücünün yüzde 4’ü) ve ticaret açığının üçte birini oluşturan denizcilik, ülkenin en önemli endüstrilerinden biri olmaya devam ediyor.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın 2011 tarihli bir raporuna göre, Yunan Ticaret Donanması toplam küresel kapasitenin yüzde 16,2’siyle, dünyanın en büyüğüdür. Ek olarak, Yunan bayrağı taşıyan gemilerin toplam sayısı (Yunan olmayan filolar dahil) 1.517’dir veya dünya ağırlığının yüzde 5,3’üdür (küresel olarak beşinci sıradadır).
Pire Limanı çevresindeki altı tersane, Avrupa’nın en büyükleri arasındadır. Son yıllarda Yunanistan, lüks yatların inşası ve bakımında da lider konuma geldi.
Dış ticaret rakamlarına bakıldığında ise en çok ithal edilen kalemler mineral yağlar, makine ve teçhizatları, elektrik ürünleri, ilaç ve karayolu taşıtlarıdır. En çok ithalat yapılan ülkeler Almanya, İtalya, Çin, Rusya, Hollanda, Fransa ve Türkiye’dir. Türkiye’den en çok mineral yağlar, demir-çelik, plastik malzemeleri, karayolu taşıtları ve elektrik malzemeleri ithal etmektedir.
İhracat rakamlarına bakıldığında en çok ihraç edilen kalemler mineral yakıt, ilaç, alüminyum, elektrik malzemeleri ve makine bulunuyor. En çok ihracat yaptığı ülkeler İtalya, Almanya, Kıbrıs, Türkiye ve Bulgaristan’dır.
Elektrik sektöründe Türk markaları Avrupa markalarının yanında kalite-fiyat dengesiyle kolaylıkla yer alabiliyor. Halihazırda pazarda bulunan bazı Türk firmaları arasında Far Elektrik, Nak Kablo, Erka Kablo, Emfanorm Elektrik, Alvina Avize, RBR Aydınlatma, ACK Aydınlatma, Bafra Aydınlatma, Etien Pano, Reksan Elektrik, KRK Elektrik, Borsan Kablo, Nilson Elektrik, Makel Elektrik, Mutlusan Elektrik, Nead Elektrik, Akiş Plastik, Emas Elektronik, Çetinkaya Pano, STD Transformatör, AKSA Jeneratör, Teksan Jeneratör vb. bulunuyor.
Ayrıca elektrik sektörü harici birçok Türk firması Yunanistan’da bulunuyor. Bunlar arasında T.C. Ziraat Bankası, Doğuş Holding A.Ş., Arkas Denizcilik ve Nakliyat A.Ş., Gimaş Uluslararası Kumanyacılık, Entes Elektronik, Çilek Mobilya, Ekol Lojistik A.Ş., Test Tüm Elektronik San. ve Tic. A.Ş, Güllüoğlu, Atılkan Grup Otogaz Sistemleri, Kartonsan Pak Holding, Atiker, EHM Mağazacılık San. Tic A.Ş., Habaş Sınai ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstria A.Ş., KRT Kuyumculuk A.Ş., Çukurova Holding, Lassa Brisa Petlas Starmaxx, Polisan Holding ve Enkomak bulunuyor.
Geçmiş yıllarda Yapı Merkezi, Yunanistan’da ilk yatırım yapan Türk şirketi oldu. Yunanistan’ın en büyük inşaat firmalarından Meton Etep’le iş birliği yapan Yapı Merkezi, ilk etapta 15 milyon dolarlık yatırımla bir boru fabrikası kurdu.
