Bu ayki köşemde Birleşik Krallık sömürgesi altındayken ‘Altın Sahili’ olarak adlandırılan Gana Cumhuriyeti’nden bahsedeceğim.
Nijerya’dan sonra Afrika’da en fazla nüfusa sahip olan ülkenin tahmini nüfusu 32 milyon civarı iken resmi dili İngilizce’dir. Buna karşın 80’den fazla etnik dilin varlığından da bahsedilmektedir. En büyük kenti Akra aynı zamanda başkentidir.
- yy.’dan başlayarak 19. yy.’a kadar birçok Avrupalı tüccar Gana’ya gelerek kendi ticari üslerini buraya inşa etmişlerdir. 19.yy’a gelindiğinde Britanyalı ve Hollandalılar ülkeyi daha çok domine etmeye başlamışlardır.
17.yy.’da Akan krallıklarını tek çatı altında toplayan Ashanti krallığı 19.yy’a kadar mevcudiyetini sürdürmüştür.
19.yy’da İngilizler’in altın rezervlerin yoğun olduğu bölgelere göz dikmesi sonucu beş kere savaşa sürüklenen ülke sonunda Birleşik Krallık himayesine girmeyi kabul etmiştir.
Mart 1957 yılına kadar sömürge kalan Gana, bu tarihte bağımsızlığını kazanan ilk Afrika ülkesi olmuştur. Ancak bu tarihten sonra ülke çok fazla askeri darbe ve iç karışıklıkla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Nitekim ülke 1981’deki seçimlere kadar istikrar elde edememiştir. 1993 yılından beri ise istikrarlı bir biçimde başkanlık sistemiyle yönetilmektedir.
Ekonomisine yakından bakmak istersek nüfusun yaklaşık yüzde 40’ı tarımla uğraşmaktadır. Ülkede bulunan altın rezervleri sayesinde Gana bir zamanlar ‘Altın Sahil’ olarak adlandırılmıştır.
Nitekim ihracatının yüzde 35’ini altın oluşturmaktadır. Altın haricinde doğal gaz, petrol, elmas, kireç taşı, mangan ve boksit diğer önemli ve ihracatı yapılan madenleri ve yer altı zenginliklerini oluşturmaktadır.
Endüstriyel mineralleriyle tanınan Gana, 2019’da 130 metrik ton üreterek dünyanın 7. en büyük altın üreticisi konumuna gelmiştir. Şu anda Afrika’nın en büyük üreticisidir. Ayrıca Gana, dünyanın en büyük 9. Elmas rezervine ve elmas üretim oranına sahiptir.
Gana ayrıca yüksek kaliteli kakao üreticisidir. Nitekim dünyanın da en büyük 2. kakao üreticisidir.
Dış ticaret rakamlarına bakıldığında en çok ithal edilen ürünler makine ve teçhizatları, motorlu kara taşıt ve aksamları, elektrik malzemeleri, plastik ve mamülleri, mineral ve petrol yağları iken en çok ithalat yapılan ülke sırasıyla Çin, ABD, Birleşik Krallık, Hindistan, Belçika ve Türkiye’dir.
Türkiye’den en çok tuz, elektrik malzemeleri, motorlu kara taşıtlar, makine ve ekipmanları, un ve türevleri ithal etmektedir.
İhracat rakamlarına bakıldığında doğal ve değerli taşlar, mineral yağ ve petrol, kakao, yenilen meyveler ihraç ederken, Çin, İsviçre, Hindistan, Güney Afrika, Hollanda en fazla ihracat yapan ülkelerdir.
Gana, Türkiye’ye en fazla kakao, yem, yağlı tohum, kıymetli taşlar ve alüminyum ihraç etmektedir.
Sektörel açıdan daha yakından bakmak istersek elektrik malzemelerinin ticareti daha çok ‘Akra Santral’ ve ‘Opera’ olarak bilinen semtlerde toplanmış durumda.
Pazarda Avrupa, Çin, Hint, Mısır ve Türk markalarının oldukça yaygın olduğunu görebiliriz. Siemens, Schneider, ABB gibi Avrupa markalarının yanı sıra Kukun Çin Markası, ElSewedy Mısır firması gibi birçok marka mevcut.
Türk markalarının da pazarda oldukça etkin olduğunu söyleyebiliriz. Aksa Jeneratör, Sigma Elektrik, Mutlusan, Borsan Kablo, Pelsan Aydınlatma, Elte Pano gibi markalar elektrik sektöründe etkinler.
Türkler aynı zamanda inşaat sektöründe de oldukça başarılı. Mapa Grup Gana’da Kotoka Uluslararası Havalimanı’nın uluslararası terminal binasını inşa etmiştir. Yılda 5 milyon yolcu kapasitesi olan yeni terminalin sözleşme değeri 273 milyon dolar değerindedir.
Ayrıca Haziran 2014’te Karadeniz Holding, Gana Elektrik Şirketi ile 10 yıllık bir süre için bir Powership kurmak için 450 MW’lık bir sözleşme imzaladı. Gana nüfusunun ve sanayisinin elektrik ihtiyacını karşılama yolunda önemli bir adım olan “Gana Dostluğun Gücü”, Karpowership’in Afrika’daki ilk projesi oldu. Karpowership, Gana’nın toplam elektrik ihtiyacının %26’sını karşılıyor.
Bunlara ek olarak Aksa Enerji, Gana Cumhuriyeti’nde santral kurulumu ve enerji satışı konusunda anlaşmalar yapmıştı.
Gana Cumhuriyeti’nde 370 MW kurulu güçteki HFO yakıtlı enerji santralinin kurulumu gerçekleştiren firma, üretilen elektriğin tamamının alım garantili olarak Gana’ya sattı.
Arda Grup, 2 milyon insanın su ihtiyacını karşılamak üzere tasarlanan su temini projesini hayata geçirdi.
Son olaraksa Üstay Yapı, Gana Spor Bakanlığı’na ait spor kompleksini inşa etmiştir.
Görüldüğü üzere Türk firmaları Gana’da oldukça etkin bir rol oynamaktadırlar. Siyasi istikrar açısından diğer Afrika ülkelerinden daha fazla cezbedici olan bu pazarda güzel bir ticaret ağı elde edebilmenin yolu elbette kendini pazarda tanıtabilmek. Bunun da en önemli adımı ise sık ziyaretler ve iyi bir partner.
Bankacılık sektörü nispeten sıkıntılı olsa da para akışı diğer Afrika ülkelerine göre daha uygulanabilir seviyede.
İhalelere değinmek gerekirse direkt olarak devlet kurumlarının projelerine katılmaktansa siyasi bağlantıları güçlü olan bir yerel partnerle işbirliği yapmak daha mantıklı olabilir.
Son olarak, ülkenin “Gana Vizyonu 2020” olarak bilinen bir ekonomik plan hedefi var. Bu plan, Gana’yı 2020 ile 2029 arasında gelişmiş ve 2030 ile 2039 arasında da yeni sanayileşmiş bir ülke olacak ilk Afrika ülkesi olmasını öngörüyor.
Bu kapsamda devlet inşaat ve elektrik sektörlerinde şehirleşmeyi hızlandıracak projelere imza atmayı planlıyor.
Nüfus potansiyeli, gelişim hızı, siyasal ve ekonomik stabilite bakımından düşünülünce bu projelerin Türk yatırımcıların dikkatini çekeceği su götürmez bir gerçek.
Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle…
