Bu ayki köşemde 14.yy’ da Afrika’nın en zengin ülkesi, altın ve tuz üretiminde 3. Sırada gelen Afrika’nın yüzölçümü açısında en büyük sekizinci ülkesi Mali’den bahsedeceğim.
Mali, Afrika’da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Mali, yüzölçümü ile Afrika’nın sekizinci büyük ülkesidir. Ülke kuzeyde Cezayir, doğuda Nijer, kuzeybatıda Moritanya, güneyde Burkina Faso ve Fildişi Sahili, batıda ise Gine ve Senegal ile komşudur.
Mali’nin nüfusu yaklaşık 22 milyondur. Başkenti ve en büyük şehri Bamako’dur. Ülkenin 13 resmi dili vardır ve bunlardan en yaygın olarak konuşulanı Bambara dilidir.
Mali egemen devleti 19 bölgeden oluşmaktadır; kuzeydeki sınırları Sahra Çölü’nün ortasına kadar uzanmaktadır.
Halkın çoğunluğunun yaşadığı ülkenin güney kısmı Sudan savanında yer alır ve hem Nijer hem de Senegal nehirleri buradan geçer.
Ülke ekonomisi tarım ve madenciliğe dayanmaktadır. En önemli doğal kaynakları arasında Afrika’nın üçüncü büyük üreticisi olduğu altın ve tuz bulunmaktadır.
Mali bir zamanlar Sahra ötesi ticareti kontrol eden son derece güçlü ve zengin üç Batı Afrika imparatorluğunun bir parçasıydı. Gana İmparatorluğu (Gana’nın adını aldığı), Mali İmparatorluğu (Mali’nin adını aldığı) ve Songhai İmparatorluğu.
Mali İmparatorluğu 1300 yılındaki zirvesinde Afrika’nın en zengin ülkesi ve 14. yüzyıl imparatoru Mansa Musa’nın tarihteki en zengin kişilerden biri olduğuna inanılan dünyanın en zenginlerinden biriydi.
Ortaçağ Mali’si ekonomik bir güç merkezi olmasının yanı sıra bir İslam, kültür ve bilgi merkeziydi ve Timbuktu hala aktif olan dünyanın en eskilerinden biri olan üniversitesiyle ünlü bir öğrenim yeri haline geldi.
Genişleyen Songhai İmparatorluğu 1468’de imparatorluğu ele geçirdi, bunu 1591’de Songhai’yi yenen bir Saadian ordusu izledi.
- yüzyılın sonlarında, Afrika için Mücadele sırasında Fransa Mali’nin kontrolünü ele geçirerek Fransız Sudan’ının bir parçası haline getirdi; Sudan Cumhuriyeti olarak Senegal ile kısa bir federasyon kuruldu ve 1960’ta bağımsızlığa kavuştu.
Senegal’in çekilmesinden sonra Mali Cumhuriyeti kurulmuştur. Uzun süren tek parti yönetiminin ardından 1991’de yapılan bir darbeyle yeni bir anayasa yapıldı ve Mali demokratik, çok partili bir devlet olarak kuruldu.
Ocak 2012’de Mali’nin kuzeyinde Tuareg isyancılarının kuzeydeki bir bölgenin kontrolünü ele geçirdiği ve Nisan ayında yeni bir devlet olan Azawad’ın ayrıldığını ilan ettiği bir silahlı çatışma patlak verdi.
Çatışma, Mart 2012’deki bir askeri darbe ve daha sonra Tuareg ve diğer isyancı gruplar arasındaki çatışmalarla karmaşık bir hal aldı.
Toprak kazanımlarına karşılık olarak Fransız ordusu Ocak 2013’te Serval Operasyonu’nu başlattı. Bir ay sonra Malili ve Fransız güçler kuzeyin çoğunu geri aldı, ancak çatışma devam etti.
2020’lerin başında Mali, Assimi Goïta tarafından iki kez askeri olarak ele geçirildi.
Mali’nin temel endüstrisi tarımdır. Pamuk ülkenin en büyük ürün ihracatlarından biridir ve Senegal ve Fildişi Sahili boyunca batıya ihraç edilmektedir.
Mali pamuğun yanı sıra pirinç, darı, mısır, sebze, tütün ve ağaç bitkileri de üretmektedir. Altın, hayvancılık ve tarım Mali’nin ihracatının %80’ini oluşturmaktadır.
Malili işçilerin yüzde sekseni tarımda istihdam edilmektedir.Güney bölgesinde altın çıkarılmaktadır ve Mali, Afrika’daki en yüksek üçüncü altın üretimine sahiptir (Güney Afrika ve Gana’dan sonra).
Altının 1999’dan bu yana Mali’nin önde gelen ihraç ürünü olarak ortaya çıkması, pamuk ve Fildişi Sahili krizlerinin olumsuz etkilerinin bir kısmının hafifletilmesine yardımcı olmuştur. Diğer doğal kaynaklar arasında kaolin, tuz, fosfat ve kireç taşı bulunmaktadır.
Dış ticaret rakamlarına yakından bakacak olursak, en çok ihraç edilen kalemler doğal değerli taşlar, yağlı tohumlar, pamuk, gübre, metal cevherleri iken en çok ihracat yaptığı ülkeler, İsviçre, Avustralya, Çin, Burkina Faso, Hindistan, Fransa ve Türkiye’dir. Türkiye’ye en çok inci, pamuk ve yemiş ihraç etmektedir.
En çok ithal edilen kalemler mineral yağlar, elektrik malzemeleri, nükleer reaktörler, karayolu taşıtları ve ilaçtır. En çok ithalat yaptığı ülkeler
Fildişi sahilleri, Çin, Fransa, Burkina Faso ve Avusturya’dır. Türkiye’den en çok değerli taşlar, elektrik malzemeleri, nükleer reaktörler, silah ve mobilya ihraç etmektedir.
Elektrik malzemeleri anlamında en çok ithal edilen Türk markalarının başında Xkoren Elektrik, Bafra Aydınlatma, ACK Aydınlatma, Nks Kablo, Nak Kablo, Zeybek Elektrik, Aksa Enerji, Vekmar Elektrik, Kendal Elektrik, Nilson, Tek Transformatör gibi markalar yer alıyor.
Mali, stratejik konumu ve son yıllarda istikrara kavuşması sebebiyle Afrika’da henüz keşfedilmemiş bir pazar. İlk gidenin tabiri yerindeyse pazarın kaymağını çokça alacağı bir ülke niteliğinde. Türk yatırımcıların Mali’yi hedef ülkeleri arasına koymaları kısa ve uzun vadede çok karlı bir iş olanağı yaratır.
Görüşmek dileğiyle…
