Bu ayki köşemde Afrika’nın en huzurlu ve refah düzeyi en yüksek ülkesi, tam demokrasiyle yönetilen tek ülkesi, ‘Afrika Mucizesi’ olarak adlandırılan Mauritius ada ülkesinden bahsedeceğim.
Mauritius, Madagaskar’ın doğusunda yer alan bir ada ülkesidir. Nüfusun yoğunlaştığı ana ada Mauritius, başkent ve en büyük şehir olan Port Louis’e ev sahipliği yapmaktadır.
Ülke 2.040 kilometrekarelik bir alana yayılır ve 2.300.000 km2 bir münhasır ekonomik bölgeye sahiptir.
Portekiz keşiflerinin günümüze ulaşan tek haritası olan 1502 tarihli Cantino planisferine dayanarak, Arap denizcilerin ıssız adayı ilk olarak 975 civarında keşfettikleri ve Dina Arobi adını verdikleri kabul edilmektedir.
1507 yılında Portekizli denizciler, erken dönem Portekiz haritalarında Cirne veya Do-Cerne adlarını taşıyan ıssız adayı ziyaret etmişlerdir.
Amiral Van Warwyck komutasındaki bir Hollanda filosu, günümüzde Büyük Liman Bölgesi olan yere inmiş ve 1598 yılında adayı ele geçirerek ıssız adalara Orange Prensi Maurice’in adını vermiştir.
Yerel abanoz ormanlarını sömürmek, üç yüzden fazla Malgaş köle ile birlikte Java’dan ithal edilen kamış bitkisi kesimlerini kullanarak tutarlı bir şeker ve arrack üretimi kurmak amacıyla bir yüzyıl boyunca kalıcı yerleşime yönelik kısa ömürlü Hollandalı girişimleri gerçekleşti ve çabalarını terk ettiler.
Fransa 1715’te ıssız adayı aldı ve adaya “Isle de France” adını verdi. 1810’da Birleşik Krallık adayı ele geçirdi ve dört yıl sonra Paris Antlaşması uyarınca Fransa Mauritius ve bağlı bölgelerini Birleşik Krallığa devretti.
Mauritius’un İngiliz kolonisi artık Rodrigues, Agaléga, St. Brandon, Chagos Takımadaları ve 1906’ya kadar Seyşeller’i de içeriyordu. Mauritius ve Fransa, Tromelin adası üzerindeki egemenlik konusunda anlaşmazlığa düştü.
Anlaşma bu adadan özellikle bahsetmemiştir.Mauritius Britanya İmparatorluğu’nun ana şeker üreten kolonisi olmuş ve 1968’deki bağımsızlığa kadar şeker ağırlıklı plantasyon temelli bir koloni olarak kalmıştır.
1965 yılında Birleşik Krallık, Chagos Takımadaları’nı İngiliz Hint Okyanusu Bölgesi’ni (BIOT) oluşturmak için İngiliz Mauritius’undan ayırdı.
Yerel nüfus zorla sınır dışı edildi ve en büyük ada olan Diego Garcia, Amerika Birleşik Devletleri’ne kiralandı.
Mauritius ve Birleşik Krallık arasındaki egemenlik anlaşmazlığı hakkında karar veren Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi, Chagos Adaları’nın Mauritius’a iade edilmesini emretti.
Coğrafi konumu ve sömürge geçmişi göz önüne alındığında, Mauritius halkı etnik köken, kültür, dil ve inanç bakımından çeşitlilik göstermektedir. Afrika’da Hinduizm’in en çok uygulanan din olduğu tek ülkedir.
Hint-Mauritililer, önemli Kreol, Çin-Mauritili ve Fransız-Mauritili azınlıklarla birlikte nüfusun büyük kısmını oluşturmaktadır.
Adanın hükümeti Westminster parlamenter sistemine yakın bir şekilde modellenmiştir ve Mauritius ekonomik ve siyasi özgürlük açısından üst sıralarda yer almaktadır ve Afrika bölgesindeki en rekabetçi ve en gelişmiş ekonomiler arasındadır. Ülke bir refah devletidir. Hükümet ücretsiz genel sağlık hizmeti, yükseköğretime kadar ücretsiz eğitim ve öğrenciler, yaşlılar ve engelliler için ücretsiz toplu taşıma sağlamaktadır. Mauritius genellikle Afrika’nın en gelişmiş ülkesi olarak tanımlanmaktadır.
1968 yılında İngiltere’den bağımsızlığını kazanmasından bu yana Mauritius düşük gelirli, tarıma dayalı bir ekonomiden turizm, tekstil, şeker ve finansal hizmetlere dayalı yüksek gelirli çeşitlendirilmiş bir ekonomiye dönüşmüştür.
Mauritius’un bağımsızlığından bu yana başarılı ekonomik tarihi “Afrika’nın mucizesi” olarak adlandırılmıştır.
Son yıllarda, bilgi ve iletişim teknolojisi, deniz ürünleri, konaklama ve emlak geliştirme, sağlık, yenilenebilir enerji ve eğitim ve öğretim, hem yerli hem de yabancı yatırımcılardan önemli miktarda yatırım çeken önemli sektörler olarak ortaya çıkmıştır.
Mauritius’un işletilebilir fosil yakıt rezervleri yoktur ve bu nedenle enerji gereksinimlerinin çoğunu karşılamak için petrol ürünlerine bağlıdır. Yerel ve yenilenebilir enerji kaynakları biyokütle, hidro, güneş ve rüzgar enerjisidir.
Mauritius dünyanın en büyük münhasır ekonomik bölgelerinden birine sahiptir ve 2012 yılında hükümet deniz ekonomisini geliştirme niyetini açıklamıştır. Mauritius, ekonomik rekabet gücü, dostane yatırım ortamı, iyi yönetişim ve serbest ekonomi açısından üst sıralarda yer almaktadır.
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (SAGP) 2018 yılında 29,187 milyar ABD doları olduğu tahmin edilmektedir ve kişi başına düşen GSYİH (SAGP) 22.909 ABD dolarının üzerinde olup Afrika’daki ikinci en yüksek seviyedir.
Dış ticaret rakamlarına bakıldığında en çok et, balık, şeker, tekstil, inci gibi değerli taşlar ihraç etmektedir. En çok ihracat yaptığı ülkeler sırasıyla Fransa, Güney Afrika, ABD, Birleşik Krallık ve Madagaskar’dır. Türkiye’ye en çok oyuncak ve hayvan ihraç etmektedir.
İthalat rakamlarına bakıldığında; en çok ithal ettiği kalemler sırasıyla mineral yağlar ve yakıtlar, karayolu taşıtları, nükleer reaktörler ve elektrik malzemeleridir.
En çok ithalat yaptığı ülkeler sırasıyla Çin, BAE, Hindistan, Güney Afrika ve Fransa’dır. Türkiye’den en çok ilaç, demir-çelik, nükleer reaktör ve elektrik malzemeleri ithal etmektedir.
Elektrik sektöründeki Türk markalarından bu ada ülkesine ithalat yapan firmalar arasında Xkoren Electric, ACK aydınlatma, Nak Kablo, NKS Kablo, Noas Aydınlatma, Grup İmaj Aydınlatma, ARS Elektrik, Vatan Kablo, Klemsan Elektrik, EAE Elektrik, Koç Kablo ve Mono Elektrik yer alıyor.
Refah düzeyi, vaad edici ekonomik gelişmeleriyle Mauritius adası Türk yatırımcılar için çokça keşfedilmemiş bir pazar. Bu pazarı ziyaret edip fırsatları değerlendirmek yatırımcılara mutlaka önemli bir katkı sağlayacaktır.
Görüşmek dileğiyle…
