Bu ayki köşemde Asya’nın yükselen ekonomisi ve en kalabalık ülkelerinden Vietnam’dan bahsedeceğim. Vietnam, resmi adıyla Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya anakarasının yaklaşık 331.000 km2 yüzölçümü ve 100 milyonu aşkın nüfusuyla dünyanın en kalabalık on beşinci ülkesidir.
Güneydoğu Asya’daki iki Marksist-Leninist devletten biri olan Vietnam, kuzeyde Çin, batıda Laos ve Kamboçya ile kara sınırlarını paylaşmaktadır. Tayland Körfezi üzerinden Tayland’la ve Güney Çin Denizi üzerinden Filipinler, Endonezya ve Malezya ile deniz sınırlarını paylaşmaktadır. Başkenti Hanoi ve en büyük şehri Ho Chi Minh City’dir.
Birbirini izleyen monarşik hanedanlar Konfüçyüsçülük ve Budizm aracılığıyla Çin etkilerini özümsemiş ve Champa’yı fethederek güneye Mekong Deltası’na doğru genişlemiştir. 12. ve 13. yüzyılların büyük bölümünde Vietnam, Đàng Trong ve Đàng Ngoài olmak üzere fiilen ikiye bölünmüştü. Son imparatorluk hanedanı olan Nguyen’ler 1883 yılında Fransa’ya teslim oldu. Toprakları 1887’de üç ayrı bölge olarak Fransız Çinhindi’ne dahil edildi.
Dünya Savaşı’nın hemen ardından, komünist devrimci Ho Chi Minh liderliğindeki milliyetçi koalisyon Viet Minh, Ağustos Devrimi’ni başlattı ve 1945 yılında Vietnam’ın Japonya İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını ilan etti.
Vietnam 20. yüzyılda uzun süreli savaşlar yaşadı. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Fransa, Vietnam’ın 1954 yılında zaferle çıktığı Birinci Çinhindi Savaşı’nda sömürge gücünü geri almak için geri döndü. Viet Minh ve Fransa arasında imzalanan anlaşmalar sonucunda Vietnam da ikiye bölündü.
Kısa bir süre sonra Sovyetler Birliği ve Çin tarafından desteklenen komünist Kuzey Vietnam ile Amerika Birleşik Devletleri tarafından desteklenen anti-komünist Güney Vietnam arasında Vietnam Savaşı başladı. Kuzey Vietnam’ın 1975’teki zaferinin ardından Vietnam, 1976’da Vietnam Komünist Partisi (CPV) altında üniter bir sosyalist devlet olarak yeniden birleşti.
Etkisiz bir planlı ekonomi, Batı tarafından uygulanan ticaret ambargosu, Kamboçya ve Çin ile yaşanan savaşlar ülkeyi daha da zora soktu.
1986 yılında CPV, Çin ekonomik reformuna benzer ekonomik ve siyasi reformlar başlatarak ülkeyi sosyalist yönelimli bir piyasa ekonomisine dönüştürdü. Reformlar Vietnam’ın küresel ekonomi ve siyasetle yeniden bütünleşmesini kolaylaştırdı.
Vietnam’ın tarihi boyunca ekonomisi büyük ölçüde tarıma, özellikle de sulu pirinç yetiştiriciliğine dayanmıştır. Alüminyum üretiminde önemli bir malzeme olan boksit Vietnam’ın merkezinde çıkarılmaktadır.
Çeşitli toprak reformu önlemlerinin bir sonucu olarak Vietnam önemli bir tarım ürünleri ihracatçısı haline gelmiştir. Şu anda üçte bir küresel payla dünyanın en büyük kaju fıstığı üreticisi; dünya pazarının üçte birini oluşturan en büyük karabiber üreticisidir.
Vietnam’ın enerji sektörüne büyük ölçüde devlet kontrolündeki Vietnam Elektrik Grubu (EVN) hakimdir. Vietnam’ın elektriğinin büyük bir kısmı hidroelektrik ya da kömür, petrol ve gaz gibi fosil yakıtlardan elde edilirken, geri kalan kısmı dizel, küçük hidroelektrik ve yenilenebilir enerjiden sağlanmaktadır. Dış ticaret rakamlarına bakıldığında, en çok ihraç ettiği ürünler elektrik malzemeleri, nükleer reaktörler, ayakkabı, tekstil ve mobilya malzemeleridir. En çok ihracat yaptığı ülkeler; ABD, Çin, Kore, Japonya ve Hollanda’dır.
En çok ithal ettiği kalemler; elektrik malzemeleri, nükler reaktörler, mineral yağlar, plastik malzemeleri ve demir-çeliktir. En çok ithalat yaptığı ülkeler Çin, Kore, Japonya, ABD, Tayland’dır. Türkiye’den en çok pamuk, balık, nükleer reaktör, karayolu taşıtları, inorganik kimyasallar, ilaç ve elektrik malzemeleri ithal etmektedir.
Elektrik sektörüne yakından bakıldığında Vietnam’a ihracat yapan Türk markalar arasında Federal Elektrik, Noas Aydınlatma, ACK aydınlatma, ARS plastik, Nak Kablo, KYM Kablo, Emas Elektromekanik, Elte Pano, Klemsan, 2M Kablo, Üntel Kablo, Alce, Onka bulunuyor.
Vietnam geliştirdiği 5 yıllık kalkınma planlama kapsamında konut, liman, demiryolu ve havayolu projelerine ağırlık vermektedir. Bu anlamda; Vietnam Hükümeti, önümüzdeki dönemde okul, hastane, ulaşım, su arıtma tesisleri ve diğer altyapı yatırımlarını sürdürmeyi planlamaktadır. Vietnam’da kişi başına düşen konut alanının mevcut 24 metrekareden 2030 yılına kadar 30 metrekareye çıkarılması hedeflenmektedir.
Ülkenin artan dış ticaretine cevap verebilmek amacıyla deniz limanlarını geliştirmeye odaklanan Vietnam’ın 2021-2030 döneminde liman geliştirme mastır planı yayınlanmış olup önümüzdeki dönem boyunca liman altyapı yatırımlarının 13,8 milyar ABD Dolarına ulaşması beklenmektedir.
Ulusal havalimanı sisteminin geliştirilmesine yönelik mastır planda ihtiyaç duyulan tahmini toplam yatırım sermayesi yaklaşık 18 milyar ABD Doları olarak planlanmıştır.
Vietnam Demiryolları Geliştirme Stratejisi kapsamında 2030 yılına kadar, demiryollarına 10,5 milyar ABD Doları yatırım yapılması ve 2.440 km uzunluğundaki var olan hattın yenilenmesi ve 2.362 km uzunluğunda 9 yeni hat yapılması öngörülmektedir. Buna ek olarak, kuzey-güney demiryolu altyapısının geliştirilmesi amacıyla 58,7 milyar ABD Doları bütçeli çift yönlü bir hızlı tren hattı kurulması planı Ulaştırma Bakanlığınca değerlendirilmektedir.
Tüm bu gelişmeler Türk elektrik firmalarına potansiyel pazar büyümesi hakkında ipucu niteliği taşımaktadır. Bu sebeple Vietnam’ı yakın radara almakta mutlaka fayda var.
Görüşmek dileğiyle…
