Bu ayki köşemde dinamik ekonomik yapısı, Avrupa’nın önde gelen elektronik üreticilerinden ve de popüler turizm destinasyonlarından biri olan Macaristan’dan bahsedeceğim.
Macaristan, çoğunluğu etnik Macarlardan ve önemli bir Roman azınlıktan oluşan 9,5 milyonluk bir nüfusa sahiptir. Macarca resmi dildir ve Budapeşte ülkenin başkenti ve en büyük şehridir.
Macar devletinin kuruluşundan önce, bugünkü Macaristan topraklarına başta Keltler, Romalılar, Hunlar, Germenler, Avarlar ve Slavlar olmak üzere çeşitli halklar yerleşmiştir. Macaristan Prensliği 9. yüzyılın sonlarında Álmos ve oğlu Árpád tarafından Karpat Havzası’nın fethi yoluyla kurulmuştur.
Kral I. Stephen 1000 yılında tahta çıkmış ve ülkesini bir Hristiyan krallığına dönüştürmüştür. Ortaçağ Macaristan Krallığı 14-15. yüzyıllarda doruk noktasına ulaşan bir Avrupa gücüydü.
Uzun süren Osmanlı savaşlarının ardından Macaristan kuvvetleri Mohaç Savaşı’nda yenildi ve başkent 1541’de ele geçirilerek ülkenin üçe bölündüğü yaklaşık 150 yıllık bir dönem başladı.
Bunlar; Habsburglara sadık Kraliyet Macaristan’ı, Osmanlı Macaristan’ı ve büyük ölçüde bağımsız Transilvanya Prensliği. Yeniden birleşen Macaristan 18. yüzyılın başında Habsburg egemenliği altına girmiş, 1703-1711 yılları arasında bir bağımsızlık savaşı vermiş ve 1848-1849 yılları arasında da bir bağımsızlık savaşı vermiştir.
1867’de Avusturya-Macaristan Monarşisi’nin kurulmasına izin veren bir uzlaşmaya kadar 20. yüzyılın başlarına kadar önemli bir güç olmuştur.
Avusturya-Macaristan I. Dünya Savaşı’ndan sonra çökmüş ve 1920’de imzalanan Trianon Antlaşması Macaristan’ın bugünkü sınırlarını belirlemiş, bu da tarihi topraklarının %71’ini, nüfusunun %58’ini ve etnik Macarların %32’sini kaybetmesiyle sonuçlanmıştır. İki savaş arası dönemde, ilk çalkantıların ardından Miklós Horthy belirleyici bir politikacı olarak yükselmiş ve Habsburgların yerine naip olarak monarşiyi temsil etmiştir.
Macaristan İkinci Dünya Savaşı’nda Mihver güçlerine katıldı, önemli hasar ve kayıplar yaşadı. Sonuç olarak, Macar Halk Cumhuriyeti Sovyetler Birliği’nin bir uydu devleti olarak kuruldu.
Başarısız 1956 devriminin ardından Macaristan nispeten daha özgür hale geldi, ancak yine de doğu bloğunun baskılanmış bir üyesi olarak kaldı. 1989 yılında, 1989 Devrimleri ile eş zamanlı olarak, Macaristan barışçıl bir şekilde demokratik bir parlamenter cumhuriyete dönüştü.
2004 yılında Avrupa Birliği’ne katıldı ve 2007’den beri Schengen Bölgesi’nin bir parçası. Ekonomi, 265,037 milyar dolarlık çıktı ile dünyanın 57. en büyük ekonomisidir ve satın alma gücü paritesine göre kişi başına GSYİH açısından dünyada 49. sırada yer almaktadır.
Macaristan, dış ticarete büyük önem veren ihracat odaklı bir piyasa ekonomisidir, bu nedenle ülke dünyanın en büyük 36. ihracat ekonomisidir. Macaristan %80’den fazlası özel sektöre ait bir ekonomiye ve %39,1 genel vergilendirmeye sahiptir ve bu da ülkenin refah ekonomisinin temelini oluşturmaktadır.
Başlıca endüstriler arasında gıda işleme, ilaç, motorlu taşıtlar, bilgi teknolojisi, kimyasallar, metalürji, makine, elektrikli ürünler ve turizm yer alır. Macaristan, Orta ve Doğu Avrupa’nın en büyük elektronik üreticisidir.
Elektronik üretimi ve araştırmaları ülkedeki inovasyon ve ekonomik büyümenin ana itici güçleri arasındadır. Son 20 yılda Macaristan mobil teknoloji, bilgi güvenliği ve ilgili donanım araştırmaları için de önemli bir merkez haline gelmiştir.
İstihdam yapısı sanayi sonrası ekonomilerin özelliklerini göstermektedir, istihdam edilen işgücünün %63,2’si hizmet sektöründe çalışmakta, sanayi %29,7, tarım ise %7,1 oranında katkı sağlamaktadır.
Macaristan’ın toplam enerji arzına fosil yakıtlar hakim olup, doğal gaz en büyük paya sahipken, onu petrol ve kömür takip etmektedir. Haziran 2020’de Macaristan kendisini 2050 yılına kadar net sıfır emisyon hedefine bağlayan bir yasayı kabul etmiştir.
Ülkenin enerji ve iklim politikalarının daha kapsamlı bir şekilde yeniden yapılandırılmasının bir parçası olarak Macaristan, Ulusal Enerji Stratejisi 2030’u daha da ileriye bakacak şekilde genişletti ve enerji güvenliğini ve enerji bağımsızlığını güçlendirmeye odaklanırken karbon-nötr ve uygun maliyetli enerjiye öncelik veren 2040 yılına kadar bir görünüm ekledi.
Ülkenin 2050 hedefindeki kilit güçler arasında yenilenebilir enerji, nükleer elektrik ve son kullanım sektörlerinin elektrifikasyonu yer alıyor. İki yeni nükleer enerji üretim ünitesinin inşası da dahil olmak üzere enerji sektöründe önemli yatırımlar yapılması beklenmektedir.
Dış ticaret rakamlarına bakıldığında, en çok ihracatı yapılan kalemler elektrik malzemeleri, karayolu taşıtları, nükleer reaktörler, ilaç ve plastik malzemeleri iken, en çok ihracat yaptığı ülkeler Almanya, İtalya, Romanya, Slovakya, Polonya’dır. Türkiye’ye kara yolu taşıtları, nükleer reaktörler, kauçuk malzemeler, optik ürünler ve plastik malzemeleri ihraç etmektedir.
En çok ithalat yaptığı kalemler elektrik malzemeleri, nükleer reaktörler, karayolu taşıtları, mineral yakıtlar, plastik malzemeleri ve ilaçlardır.
En çok ithalat yaptığı ülkeler ise Almanya, Çin, Avusturya, Polonya, Slovakya, Kore’dir. Türkiye’den en çok nükleer reaktörler, demir-çelik, karayolu taşıtları, elektrik malzemeleri ve plastik malzemeleri ihraç etmektedir.
Elektrik sektöründeki Türk markalarından en çok ithalat yapan firmalar arasında Xkoren Elektrik, ACK aydınlatma, Nak Kablo, NKS Kablo, Zeybek Elektrik, ARS Elektrik, Alce Elektrik, Teksan Jeneratör, EAE Elektrik, Makel Elektrik, EMAS, Gersan Elektrik, Esitaş Elektrik gibi firmalar yer alıyor.
İnşaat firmaları da bu gözde dinamik Avrupa ülkesine rağbet ediyor. Burada birçok projeye imza atan inşaat firmalarından Polat holding, projeyi Budapeşte’de 75 milyon euro yatırımla hayata geçirerek bu alanda ülkenin önde gelen yabancı yatırımcıları arasında yer alıyor.
Yaklaşık 45 bin metrekarelik bir alanda konut, otel ve mağazalardan oluşan karma bir proje olarak planlandı.
Ayrıca, yapı merkezi Togg’un referansıyla ihalesini kazandıkları BMW’nin Macaristan’daki fabrikasının yapımını bu yıl sonuna kadar tamamlamayı, 2025’te de üretime başlatmayı hedefliyorlar.
Görüşmek dileğiyle…
