Aerojel, bilim dünyasına girişiyle çığır açan bilinen en hafif katı maddelerdir. Hafiflik özelliğinin yanı sıra birçok önemli özelliği bir arada taşımaktadırlar.
Nano gözeneklere sahip olmaları ısı yalıtımı, ses yalıtımı ve düşük dielektrik katsayısı gibi oldukça önemli avantajlar sağlamaktadır.
Dünya çapında pazar payı her geçen gün artan aerojellerin, üretimi de artmaktadır.
Aerojeller, hayalet mavisi görünümleri nedeniyle “donmuş duman” olarak bilinir.
Termal ve mekanik özellikleri, yüksek yüzey alanı, düşük elektrik iletkenliği, gözenek yapısının kontrol edilebilirliği ve fiziksel dayanımının yüksek olması gibi üstün özelliklerinden dolayı çok fazla kullanım alanına sahiptir. Aerojel, dondurulmuş duman görünümünde cama benzer bir malzemedir, kinetik enerjiyi absorbe eden yapısı sayesinde, geleceğin arabalarında kazaların etkilerini önlemede ve oksijen kaynağıyla direkt verilen ateşi yalıtabilmesi ile güvenlik ve yalıtım alanlarında kullanım alanı bulacaktır.
Yakın gelecekte, dizüstü bilgisayarlar ya da elektronik uçak kontrol mekanizmaları gibi değerli malzemelerin yapımında aerojeller önemli yer tutacaktır.
Aerojeller, genellikle sol-jel tekniği kullanılarak jel hazırlama, jelin yaşlandırılması ve kurutulması olmak üzere üç aşamada üretilmektedir. Jelin sıvı fazının gaz fazı ile yer değiştirmesiyle elde edilen düşük yoğunluktaki aerojeller aynı zamanda çevre dostu malzemelerdir.
Teknik Tanım: Aerojel, birbirine bağlı nano yapılardan oluşan bir ağdan oluşan ve %50’den az olmayan bir gözeneklilik (katı olmayan hacim) sergileyen açık hücreli, mezoporöz, katı bir köpüktür.
“Mezopor” terimi, çapı 2 ile 50 nm arasında değişen gözenekler içeren bir malzemeyi ifade eder.
Aerojel, hava ile içerisindeki sıvı bileşenin yer değiştirmesi sonucunda oluşan yüksek miktardaki nano poroziteli (%99), çok yalıtkan, hafif, sürekli gözeneklilik, düşük yoğunluğa sahip ve yüksek çapraz bağlanma yapılarına sahip silika esaslı katı malzemelerdir.
Genel olarak konuşursak, bir aerojeldeki gözeneklerin çoğu bu boyut aralığına girer. Uygulamada, çoğu aerojel %90 ile %99,8 arasında bir yerde gözeneklilik sergiler ve ayrıca önemli miktarda mikro gözeneklilik içerir (çapı 2 nm’den küçük gözenekler).
1920’lerin sonlarında iki bilim insanı arasında yapılan bir bahisle yaratılan bir malzeme olan aerojel, dünyadaki en eşsiz madde olabilir. Var olan en hafif katıdır, Guinness Rekorlar Kitabı bu şekilde geçmektedir.
Ancak kendi ağırlığının, 500 ile 4.000 katını destekleyebilir [Kaynak: NASA JPL, Guiness; Steiner, Sıfır Yerçekimi]. Bütün bir futbol sahasını kaplamak için bir inç küp aerojel yayılabilir.
Nefes alabilir, yanmazdır ve hem yağı hem de suyu emer.
Aerojel de ağırlığı göz önüne alındığında inanılmaz derecede güçlüdür. Aerojel yalıtımı harika bir elektrik iletkeni olabilir, ancak farklı malzemelerden yapıldığında etkili bir ısı yalıtkanı da olabilir [Kaynak: Steiner, Sıfır Yerçekimi].
Bu makalemde, 1920’lerin sonlarında Kaliforniya’daki keşiflerinden 1999’da uzay tozu toplama gezilerine kadar aerojelleri benzersiz kılan şeyleri keşfedeceğiz.
Bir seferde daha fazla aerojel üretmek fiyatını düşürse de, süreç ve malzemeler tek başına santimetre küp başına yaklaşık 1,00 dolarlık yüksek bir fiyat etiketi ile geliyor. Pound başına yaklaşık 23.000 ABD Doları olan aerojel şu anda altından daha pahalıdır [Kaynak: NASA JPL, SSS].
Böyle değerli bir ürün, bir mirasçının mücevher kutusundaki elmasların ve incilerin yanına ait gibi görünüyor. Ancak aerojelin, zengin sosyeteleri süslemekten çok bir roketi yalıtırken veya boyayı kalınlaştırırken bulunması daha olasıdır. Aerojeller altın kadar çekici olmasa da, görevlerini akran olmadan yerine getirirler.
Aerojel’in Tarihçesi: Aerojelin efsanesi gizemle örtülüdür. Bildiğimiz şey, 1920’lerin sonlarında Amerikalı kimya profesörü Samuel Kistler’in meslektaşı Charles Learned ile bir iddiaya girdiği.
Kistler, bir nesneyi jel yapan şeyin sıvı özellikleri değil yapısı olduğuna inanıyordu. Spesifik olarak, nanoporlar olarak bilinen küçük, mikroskobik gözenekler ağı.
Bunu sadece sıvıyı buharlaştırarak kanıtlamaya çalışmak, jelin sufle gibi sönmesine neden oldu. Bu nedenle, oyunun amacı, “jöleler” içindeki sıvıyı gazla değiştiren, ancak yapıya zarar vermeden [Kaynak: Steiner, Sıfır Yerçekimi] ilk kişi olmaktı.
Çok fazla deneme yanılma sonrasında, jelin sıvısını bir gazla başarılı bir şekilde değiştiren ilk kişi Kistler oldu ve yapısal olarak jel olan ancak sıvısız bir madde yarattı. 1931’de bulgularını bilimsel dergide “Tutarlı Genişletilmiş Aerojeller ve Jöleler” adlı bir makalede yayınladı Doğa [Kaynak: Ayers, Öncü].
Kistler 1931 yılında Kaliforniya Stockton’daki Pasifik Üniversitesinde silika esaslı ilk aerojelleri üretmiş; 1940-1945 yılları arasında Pasifik üniversitesindeki çalışmalarından sonra Monsanto’da ürününü Aerojel Santocel adında ticarileştirmiştir.
Fransız hükümetinin Amerikalı bilim adamlarından Fransa’nın uzay roketlerinin yakıt ve oksijenini depolamak için bir malzeme geliştirilme talebi aerojelin gözde malzeme olmasını sağlamıştır. Basf aerojel damlacıkları üretimine 1983 yılında başlamış, Tewari ve Hunt, 1986 yılında kısmen düşük sıcaklık ve basınçlarda, süperkritik kurutma ile kuru aerojel üretim prosesiyle patent almayı başarmıştır. Karbon aerojeller (KA) 1990’lı yılların başlarında elde edilmiştir. Aspen Systems NASA ile anlaşarak Aerojel geliştirmeye 1993 yılında başlamış 1999’da Aspen Systems aerojeller SBIR ödülü ile yılın teknolojisi ödülüne layık görülmüştür. Bu ödülün ardından 2001 yılında Aspen Aerojel şirketi kurulurken iki yıl sonra Cabots Aerojel ticari üretimine Nanojel markasıyla başlamıştır.
Aerojel dünya üzerinde üretilen gözenekli malzemeler arasında en düşük yoğunluğa (0,001 ile 0,5 g/cm3) sahip, açık gözenekli bir malzemedir. %99 oranında içerisinde hava bulunduran, içerisindeki hava alındığında havadan 7,5 kat daha hafif olarak üretilen Grafen Aerojelin hafifliğinden dolayı uçması beklenirken; bu malzemenin yoğunluğu içi hava ile doluyken hesaplandığından ve yerçekimini yenemediğinden dolayı uçamamaktadır. (Şekil 1) ve (Şekil 2)’ deki Aerojele ait görüntülerde mavi duman olarak da adlandırılan yaprak ve çiçeklerin üzerine yerleştirilen malzemenin ne kadar hafif olduğu, alevi iletmediği ve gökyüzüne tutulan aerojelin ışığı geçirdiği görülmektedir.
Aerojel, alcogel adı verilen bir jel olarak başlar. Alcogel, gözeneklerinin içinde alkol bulunan amorf bir silika jeldir. Alkolün silika jel yapısından basitçe buharlaştırılması, ıslak bir süngerin kurumaya bırakıldığında deforme olması gibi yapının büzülmesine neden olur. Sadece buharlaşmaya güvenmek yerine, jelin süperkritik olarak kurutulması gerekir.
İşte gereken şey; Jeli kritik noktasından basınçlandırın ve ısıtın, yüksek sıcaklıklarda gaz ve sıvılar arasında fark yoktur.
Jeli hala kritik sıcaklığının üzerinde kalırken basınçsız hale getirin. Basınç düştükçe moleküller gaz olarak salınır ve sıvı daha az yoğunlaşır.
Jeli ısı kaynağınızdan çıkarın. Yapı soğuduktan sonra, sıvıya geri dönmek için çok az alkol vardır, bu yüzden bir gaza geri döner.
Son ürününüzü kontrol edin. Geride kalan, silikadan yapılmış, ancak şimdi bir zamanlar sıvının olduğu yerde gazla (hava) dolu bir katıdır.
Süperkritik kurutma, alkojelin sıvı “alco” kısmının, yapı çökmeden silikanın nanoporları içinde nasıl bir gaza dönüştüğüdür. Alkolü çıkarılmış olan alkojel, alkolün yerini hava aldığı için artık aerojel olarak adlandırılmaktadır.
Orijinal malzemenin hacminin yalnızca %50 ile %99’u ile aerojel, hafif, esnek ve kullanışlı gözenekli bir yapıdır [Kaynak: Steiner, Sıfır Yerçekimi].
Aerojellerin Özel Özellikleri: Birçok aerojel, başka hiçbir malzemenin aynı anda sahip olmadığı etkileyici malzeme özelliklerinin bir kombinasyonuna sahiptir. Aerojellerin spesifik formülasyonları, bilinen herhangi bir malzemenin en düşük kütle yoğunluğu (0,0011 g cm-3 ‘e kadar düşük), herhangi bir katı malzemenin en düşük ortalama serbest difüzyon yolu, herhangi bir monolitik (tozsuz) malzemenin en yüksek spesifik yüzey alanı (3200 m2 g-1 ‘ye kadar için kayıtlar tutar.), herhangi bir katı malzemenin en düşük dielektrik sabiti ve herhangi bir katı malzemeden en yavaş ses hızı.
Tüm aerojellerin rekor özelliklere sahip olmadığına dikkat etmek önemlidir (aslında çoğu özellik için çok iyi değerlere sahip olsalar da çoğu yoktur).
Üretim sürecini uyarlayarak, bir aerojelin özelliklerinin çoğu ayarlanabilir. Kütle yoğunluğu buna iyi bir örnektir, sadece az çok konsantre bir öncü jel yapılarak ayarlanır. Bir aerojelin ısı iletkenliği de bu şekilde ayarlanabilir, çünkü ısı iletkenliği yoğunlukla ilgilidir. Tipik olarak, aerojeller, elbette aerojelin bileşimine ve aerojeli yapmak için kullanılan öncü jelin yoğunluğuna bağlı olarak, 0,5 ile 0,01 g cm-3 arasında değişen kütle yoğunlukları ve 100 ile 1000 m2 g-1 arasında değişen yüzey alanları sergiler. Şeffaflık, renk, mekanik dayanım ve suya duyarlılık gibi diğer özellikler öncelikle aerojelin bileşimine bağlıdır.
Örneğin, en yaygın olarak araştırılan aerojel türü (ve insanların tipik olarak fotoğraflarda gördüğü tür) olan silika aerojeller, aerojelin çerçevesini oluşturan nanopartiküllerden ışığın kısa dalga boylarının Rayleigh saçılması nedeniyle karakteristik mavi bir döküm ile genellikle şeffaftır.
Karbon aerojelleri ise tamamen opak ve siyahtır. Ayrıca, demir oksit aerojelleri zar zor saydamdır ve pas rengi veya sarı olabilir.
Başka bir örnek olarak, düşük yoğunluklu (<0,1 g cm-3) inorganik aerojeller hem mükemmel ısı yalıtkanlarıdır hem de mükemmel dielektrik malzemelerdir (elektrik yalıtkanları), oysa çoğu karbon aerojeli hem iyi ısı yalıtkanlarıdır hem de elektrik iletkenleridir. Böylece, işleme parametrelerini ayarlayarak ve yeni bileşimleri keşfederek, çok çeşitli özelliklere ve yeteneklere sahip malzemeler yapabileceğimiz görülebilir.
Bazı özel olarak formüle edilmiş silika aerojelleri tarafından tutulan kayıtlar:
- En düşük yoğunluklu katı (0,0011 g cm-3)
- En düşük optik kırılma indeksi (1.002)
- En düşük ısı iletkenliği (0,016 W m-1 K-1)
- Bir malzemeden en düşük ses hızı (70 m s-1)
- 3-40 ghz’den en düşük dielektrik sabiti (1.008)
Özel olarak formüle edilmiş bir karbon aerojel tarafından tutulan kayıt: Monolitik bir malzeme için en yüksek özgül yüzey alanı (3200 m g-1)
Aerojellerin Kullanım Alanları Nelerdir: Günümüzde aerojel altından daha pahalı bir ekonomiye sahip. Bir kilo aerojel yaklaşık 46.000 Amerikan doları değerindedir. Bu kadar pahalı olmasına karşın aerojel, belli maddelerle karıştırılıp günlük hayatımızda kullandığımız eşyalarda bulunabiliyor.
Bunun yanı sıra aerojel uzay sanayisinde fiziksel özelliklerinden dolayı büyük bir kullanım alanı bulunuyor. Marsta kullanılan keşif araçlarının içindeki elektronik cihazların izolasyonunda kullanılan aerojel aynı zamanda kuyruklu yıldızlardan saçılan parçaları yakalamak için de kullanılıyor. Bu gibi projelerde dayanıklılığı ve hafifliği sayesinde aerojel, başka maddelere karşı rakipsiz bir üstünlüğe sahiptir.
Günlük hayatta ise aerojeller bir süredir kıvam arttırıcı maddelerden makyaja, izolasyon malzemesinden sigara filtrelerine kadar her alanda kullanılıyordu. Aerojelin üretimi daha az karmaşık ve tehlikeli hale getirildiğinde, benzersiz özellikleri aerojeli bir dizi endüstride popüler hale getirdi. Silikon üreticileri, ev yapımı malzeme üreticileri ve uzay ajanslarının hepsi aerojeli kullanmaya başladı. Artık itfaiye kıyafetleri, dalgıç kıyafetleri, pencereler, boyalar, roketler ve bunun gibi daha birçok üründe aerojeller bulunuyor.
Dünyadan uzaya, aerojellerin şüphesiz geleceğimizde bir yeri var.
Aerojel Türleri:
Karbon Aerojel (KA): Karbon aerojeller, organik aerojellerin pirolizinden elde edilen yüksek gözenekli (%50’nin üzerinde), düşük yoğunluğa (0,1 g/cm3), 100 nm’den daha az gözenek çapına ve yüksek yüzey alanına sahip malzemelerdir.
Karbon aerojeller, sol-jel prosesi ile resorsinol-formaldehit (RF), fenol-furfural (PF), melamin-formaldehit (MF), poliüretan ve poliüreden sentezlenebilmektedir. (Şekil3)’de sol-jel teknolojisi ile sentezlenmiş silindirik monolit, öğütülmüş toz şeklindeki KA görüntüleri mevcuttur.
Karbon aerojel kontrollü gözenekli yapısı, yüksek yüzey alanı ve farklı yüzey kimyası ile tipik gözenekli karbon esaslı malzemedir. Son zamanlarda gözenekli karbon aerojelin yeni bir formu ortaya çıkmıştır. Yeni bir adsorpsiyon malzemesi olarak aerojel reaktif boya atık işleme uygulamalarında da kullanılmaktadır. Karbon aerojelin mikro ve mezo gözenekli yapısı adsorpsiyon kapasitesine önemli katkı sağlamaktadır.
Silika Aerojel (SA): Silika aerojel, yüksek gözenekli, açık hücreli ve düşük yoğunluklu, yüksek spesifik yüzey alanı, yüksek termal yalıtım değeri, çok düşük dielektrik sabiti ve düşük kırılma katsayısı gibi sıra dışı özelliklere sahiptir.
Yüksek gözeneklilik ve düşük yoğunluk özellikleri sayesinde silika aerojeller katalizör, sensör ve adsorbant olarak kullanılmaktadır. Yüksek spesifik yüzey alanı ve büyük gözenek hacmi ile silika aerojel; kurutma yolu ile yağ kili kullanılarak sentezlenebilmektedir.
Silika aerojel düşük yoğunluğu, sürekli gözenekli yapısı, yüksek spesifik yüzey alanı, düşük termal iletkenlik gibi arzu edilen özellikleri ile mezo-gözenekli malzemedir. Bu üstün özellikleri nedeniyle silika aerojeller; termonükleer füzyon reaksiyonları için iç hapsetme füzyonu, solar enerji sistemleri için verimli termal yalıtım, uzay, inşaat ve havacılık uygulamaları gibi bilimsel ve teknolojik alanda potansiyel malzemelerdir.
Alümina Aerojeller: Sol-jel yönteminin süresinin uzatılması ile çoğunlukla metal elementleri kullanarak metal oksit aerojeller sentezlenmiştir. Günümüzde yaygın olarak bilinen alümina aerojellerin hazırlanışı hidroliz olayıyla meydana gelmektedir.
Hidroliz sırasında metalle bir hidroksil metalin merkezinde bir araya gelerek (Al-OH) yapısını meydana getirir ve sonrasında metalin merkezinde hidroksiller daha da yoğunlaşmaya başlar. Bu aşamaların sonucunda metal-oksit-metal köprüsü (Al-O-Al) yapıyı meydana getirir.
Diğer Aerojeller: Aerojel türlerine örnek olarak yarı iletken bakır içerikli metal aerojeller ve nanotüp aerojeller verilebilir. İlk olarak 2002 yılında üretilen bakır içerikli metal aerojeller geçirgenlik, optik saydamlık ve fotolüminesas özellikleri açısından benzersiz bir yapıya sahiptir. Farklı metodlarla nanotüp ve aerojelin bir araya gelmesi sağlanmıştır. Bu malzeme mezo gözeneğe sahip olmamasından ve tek parça olamamasından dolayı bilinen aerojel tanımına uymamış donmuş duman tanımı yerine elastik duman olarak adlandırılmıştır.
Aerojellerin Üretimi: Aerojeller sol-jel tekniği kullanılarak jel hazırlama, jelin yaşlandırılması ve kurutulması olmak üzere üç aşamada sentezlenmektedir. Sol-jel hazırlamadaki ön ürün uygun bir çözücüde çözünen ya bir metal tuz/alkoksid ya da oluşmuş solun kararlı bir kolloidal süspansiyonu olabilir. Hazırlanan çözelti kullanılarak sol hazırlanmakta ve buna katalizör eklendiğinde jelleşme meydana gelmektedir. Oluşan jeller dağıtıcı ara maddesine göre hydrojel, akuajel, alkojel ve aerojel olarak adlandırılmaktadır. Yaşlandırma işlemi, ağa yeni monomerlerin eklenmesi ve çapraz bağ derecesinin artmasıdır. Yaşlanma sırasında oluşan aerojelin katılık ve mukavemet değeri artmakta ve jel bağları kuvvetlenmektedir. Yaşlandırma süresi kuruma sırasında büzülmeler olmasın diye minimumda tutulmaya çalışılır.
Kurutma işleminin yapılmasındaki amaç ise jel yapısının yığılmasına engel olmak, jelin iskelet yapısını korumak ve büzülmeyi en aza indirgemektir. Bu amaçla çözücüyü jelden uzaklaştırmak gerekir. Kurutma, atmosfer basıncında yapılan kurutma ve süper kritik kurutma olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilir. (Şekil4)’de sol-jel yöntemi ile aerojel üretimi; sol ve jelden elde edilen yapılar gösterilmiştir.
Selüloz Aerojel Üretimi: Selüloz esaslı nano malzemeler; büyüleyici özelliklerinden dolayı bilim dünyasında büyük ilgi görmektedir. Selüloz nanokristal aerojel hazırlanmasında, atık kağıt malzemelerin kullanılması çevre dostu dönüşüme de destek sağlamaktadır. Selüloz aerojel ile ilgili bir çalışmada; atık gazeteler toplanmış ve küçük parçalar halinde mekanik olarak parçalanmıştır.
Atık parçalar bir beher içinde 10 gr AmlmCl (1-allyl -3- methyimidazolium) maddesinin içine dağıtılmıştır. Beher, homojen bir karıştırma sağlamak için 80°C ‘de 4 saat yağ banyosuna daldırılmış, koyu sarı renkli WNP (waste newspaper) süspansiyonu elde edilmiş ve elde edilen WNP solüsyonu teflon kalıplara dökülüp, bir vakum fırında hava kabarcıkları alınmıştır. Daha sonra suyla rejenere edilerek hidrojel elde edilmiştir.
Etanol-su değişimi ve etanol-tert bütanol değişimi yapılarak hidrojel kurutmaya hazır hale getirilmiştir. Hidrojeller -50°’de 48 saat vakum altında dondurucuda kurutulmuştur (Şekil5). Selüloz hidrojel hazırlamak için NaOH/Tiyoüre/Su solvent sistemi kullanılarak hazırlanan bir diğer çalışmada; selüloz aerojel dondurucu kurutma teknoloji kullanılarak üretilmiştir. Shi ve ark. selülozu NaOH + Üre + H₂O karışımına ekleyerek; ağırlıkça selüloz oranı %2-%5; sodyum hidroksit oranı % 9,5; tiyoüre oranı %4,5 olarak belirlemişlerdir.
Hazırladıkları selüloz dispersiyon çözeltisini 750 devir/dk hızla homojen olarak karıştırmışlardır. Daha sonra bu karışım -18 °C’de 24 saat dondurucuda bekletildikten sonra, çözelti oda sıcaklığında bekletilerek hidrojel elde edilmiştir.
Elde edilen hidrojel distile su ile yıkanmıştır ve dondurucu kurutma yöntemi ile selüloz aerojel elde edilmiştir. Bu çalışma ile selüloz aerojellerin izolasyon malzemesi olarak kullanım potansiyellerinin olduğu tespit edilmiştir.
Aerojellerin Uygulama Alanları: Aerojel, termal yalıtım, akustik yalıtım, uzay ve havacılık uygulamaları, katalizör ve katalizör dolguları, yakıt hücreleri, kimyasal sensörler, ilaç salım sistemleri, pencere uygulamaları gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Sızıntı temizliğinde kimyasal adsorbant, boyalarda yalıtıcı yoğunlaştırıcı ve emici olarak kullanım işlevleri bulunmaktadır.
Çin’deki araştırmalar sonucunda petrol sızıntıları ile mücadelede önemli bir kalkan görevi olmak gibi birçok kullanım alanı mevcuttur. Aerojeller yalıtım kabiliyeti sayesinde tekne kazanlarında minimum yalıtım kalınlığı ile maksimum enerji tasarrufu sağlamaktadır. (Şekil6)’ da aerojelin çeşitli uygulama alanları gösterilmektedir.
Bu malzemelerin mimari binalarda kullanımı yaygındır. Genelde dış cephede ışığı geçiren dolgu malzemesi olarak pencere gibi yapı bileşenlerinde, dış cephede mantolamada kullanılan klasik yapı malzemelerinin yerine fiber katkılı aerojel kullanımı şeklindedir.
Aerojeller, vakumlu yalıtım panellerinin içine yerleştirilerek de kullanılmaktadır.
Sonuç
Aerojeller, benzersiz fiziksel özelliklere sahip, oldukça gözenekli ve hafif malzemelerdir. Yüksek yüzey alanına sahiptirler ve genelde doğada bulunan malzemelerden ve atıklardan üretilirler. Gözenekli malzemelerle gibi aerojeller de hayatımızın birçok alanında kullanılmaktadır.
Birçok araştırmacı kontrol edilebilir gözenek özelliklerinden dolayı aerojel üretimi ve uygulama alanları üzerine yoğun araştırmalar yapmakta, birçok bilimsel ve teknolojik problemin çözümüne yardımcı olması sayesinde özellikle son yıllarda aerojellerin sentezi ve karakterizasyonu ile ilgili araştırmalar yoğunlaşmaktadır.
Aerojel üretiminde; süper kritik kurutma şartlarının sahip olduğu avantajlar (düşük viskozite ve yüksek yayınıma sahip olması, üretim süresinin azalması ve klasik çözücü ekstraksiyon yöntemlerine oranla üretimin daha kısa sürede gerçekleşmesi) nedeniyle ticarileşme başlamıştır.
Aerojeller üstün özellikleri ve avantajlı üretim koşulları sayesinde geleceğin en kıymetli çevre dostu malzemelerinden biri olmaya adaydır.
Kaynakça:
1- Aerojel Nedir?
https://www.projack.net/aerogel-nedir-blog.html
2- Dünyanın En Hafif Katısı, Aerojel
https://e-dergi.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf?dergiKodu=4&cilt=41&sayi=618&sayfa=60&yaziid=26385
3- Aerojel
https://tr.wikipedia.org/wiki/Aerojel
4- Aerojel Nedir? Nasıl Üretilir?
https://malzemebilimi.net/aerojel-nedir-nasil-uretilir.html
5- Aerojel maddesinin ne olduğunu, fiziksel özelliklerini ve kullanım alanlarını işledik.
https://iyikigormusum.com/aerojel-nedir
6- Dünyanın En Hafi̇f Katı Malzemesi̇: Aerojeller
https://metaldunyasi.com.tr/tr/guncel/69/dunyanin-en-hafif-kati-malzemesi-aerojeller.html
7- Aerojellerle Isı Yalıtımı Ve Tekstil Uygulamaları
https://dergipark.org.tr/en/pub/teksmuh/issue/74841/1222488
8- Aerojel nedir?
9- Aerojeller Nasıl Çalışır?
https://science.howstuffworks.com/aerogel.htm
