Bu ayki köşemde bir zamanlar deniz imparatorluğu olan ve Arap tarihinde bağımsızlığını korumuş olan tek ülke, Umman’dan bahsedeceğim.
Umman resmi adıyla Umman Sultanlığı Batı Asya’da yer alan bir ülkedir. Arap Yarımadası’nın güneydoğu kıyısında yer alır ve Basra Körfezi’nin ağzını kapsar.
Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen ile kara sınırlarını paylaşırken, İran ve Pakistan ile deniz sınırlarını paylaşmaktadır. Başkenti ve en büyük şehri Muskat‘tır. Umman yaklaşık 4,7 milyon nüfusa sahiptir.
- yüzyıldan itibaren Umman Sultanlığı, Basra Körfezi ve Hint Okyanusu’nda nüfuz sahibi olmak için Portekiz ve Britanya İmparatorlukları ile rekabet eden bir imparatorluktu.
Umman’ın etkisi ve kontrolü 19. yüzyılda zirveye ulaşarak Hürmüz Boğazı üzerinden İran ve Pakistan’a, oradan da güneye Zanzibar’a kadar uzanmıştır. 20. yüzyılda Sultanlık Birleşik Krallık’ın etkisi altına girmiştir.
300 yılı aşkın bir süre boyunca iki imparatorluk arasında kurulan ilişkiler karşılıklı faydaya dayanıyordu.
Birleşik Krallık, Umman’ın Basra Körfezi ve Hint Okyanusu’ndaki ticaret yollarını güvence altına alan ve Hint alt kıtasındaki imparatorluklarını koruyan bir ticaret merkezi olarak coğrafi önemini kabul etti.
Umman, bir sultan tarafından yönetilen ve iktidarın erkek soyundan geçtiği mutlak bir monarşidir. Kabus bin Said 1970’ten 10 Ocak 2020’deki ölümüne kadar Sultan’dı.
Çocuksuz ölen Kabus, kuzeni Haitham bin Tariq’i bir mektupla halefi olarak göstermiş ve aile onu Umman Sultanı olarak onaylamıştır.
Bölgesel standartlara göre Umman nispeten çeşitlendirilmiş bir ekonomiye sahiptir, ancak petrol ihracatına bağımlı olmaya devam etmektedir.
Parasal değer açısından, mineral yakıtlar 2018’de toplam ürün ihracatının yüzde 82,2’sini oluşturmuştur. Turizm Umman’da en hızlı büyüyen sektördür.
Diğer gelir kaynakları, tarım ve sanayi, kıyaslandığında küçüktür ve ülkenin ihracatının %1’inden azını oluşturmaktadır, ancak çeşitlendirme hükümet tarafından bir öncelik olarak görülmektedir. Genellikle geçim kaynağı olan tarımda hurma, ıhlamur, tahıl ve sebze üretilmektedir.
Umman’daki şirketlerin en büyük yüzde 10’u, özel sektördeki Umman vatandaşlarının neredeyse yüzde 80’inin işverenidir. İstihdam edilen Ummanlıların üçte biri özel sektörde, geri kalan çoğunluğu ise kamu sektöründedir.
Umman, 1998 yılında petrol fiyatlarında yaşanan düşüşten bu yana ekonomisini çeşitlendirmek için aktif planlar yapmakta ve turizm ve altyapı gibi diğer sanayi alanlarına daha fazla ağırlık vermektedir.
Umman’ın ekonomiyi çeşitlendirmek için 1995 yılında oluşturduğu ve petrolün payının 2020 yılına kadar GSYİH’nin yüzde 10’unun altına düşürülmesini hedefleyen bir 2020 Vizyonu vardı, ancak 2011 yılında geçerliliğini yitirdi.
Umman daha sonra 2040 Vizyonunu oluşturmuştur. Amerika Birleşik Devletleri ile yapılan serbest ticaret anlaşması 1 Ocak 2009’da yürürlüğe girmiş, tüm tüketici ve sanayi ürünlerindeki tarife engellerini ortadan kaldırmış ve Umman’a yatırım yapan yabancı işletmeler için güçlü korumalar sağlamıştır.
Umman’ın kanıtlanmış petrol rezervlerinin toplamı yaklaşık 5,5 milyar varildir ve dünyanın 25. büyük rezervidir.
İhracat rakamlarına bakıldığında sırasıyla en çok mineral yakıtlar, demir-çelik, gübre, plastik malzemeler, organik kimyasallar, alüminyum başta yer alırken en çok ihracat yaptığı ülkeler Çin, Hindistan, Kore, Suudi Arabistan, Japonya’dır.
Türkiye’ye en çok gübre, alüminyum, demir-çelik, plastik malzemeler, inorganik kimyasallar ihraç etmektedir. İthalat rakamlarına bakıldığında, en çok ithal ettiği kalemler sırasıyla mineral yağlar, makine, karayolu taşıtları, inci ve değerli taşlar ve elektrik malzemeleridir.
En çok ithalat yaptığı ülkeler, BAE, Suudi Arabistan, Hindistan, Çin ve ABD’dir. Türkiye’den en çok mobilya, süt ürünleri, makine, plastik malzemeleri, demir-çelik ve elektrik malzemeleri ithal etmektedir.
Elektrik sektörüne bakıldığında Bafra Aydınlatma, Xkoren Electric, Nak Kablo, Nks Kablo, ACK Aydınlatma, Zeybek Elektrik, ALCE Elektrik, Klemsan Elektrik, Gersan Elektrik, Borsan Kablo, 2M Kablo gibi Türk markaları pazarda yer alan başlıca markalardandır.İstikrarlı görünümü sayesinde inşaat sektörünü de cezbeden Umman, bazı Türk inşaat firmalarının projelerine de ev sahipliği yapmaya devam ediyor.
Bunlardan bazı projeler, Yüksel İnşaat, 34 kilometre uzunluğunda 2×2 şeritli yol inşa etti. Ayrıca, Umman’da yürütülen Bidbid ve Sur arasındaki yol projesinin Bölüm 1A kısmı, İtalyan inşaat firması Astaldi ve Türk yüklenici Özkar İnşaat ortak girişimi tarafından inşa ediliyor.
75km uzunluğundaki Bölüm 1B ise STFA ve Birleşik Arap Emirlikleri merkezli Habtoor Leighton Grup (HLG) ortak girişimi tarafından yürütülüyor.
Bu dev projenin iki etabında da beton ihtiyacı MEKA tarafından üretilen 100m³(MB-100W Sabit Beton Santrali) ve 120m³’lük (MB-120W Sabit Beton Santrali) sabit santraller ile sağlanıyor.
Görüşmek dileğiyle…
