Bu ayki köşemde Afrika’nın en büyük 11. Ülkesi, petrolün çiçeği burnunda yeni bulunduğu, topraklarının %90’ını çölden oluşan Moritanya’dan bahsettim.
Ülkenin adı, Kuzey Afrika’da, eski Mağrip’te bulunan eski Berberi krallığı Mauretania’dan (Batının adamı) gelmektedir. Berberiler, MS 3. yüzyıldan itibaren şu anda Moritanya olarak bilinen bölgeyi işgal etti. Emevi Halifeliği yönetimindeki Araplar yedinci yüzyılın sonlarında bölgeyi fethederek İslam’ı, Arap kültürünü ve Arap dilini getirdiler.
- yüzyılın başlarında Moritanya, Fransız Batı Afrika’sının bir parçası olarak Fransa tarafından sömürgeleştirildi. 1960 yılında bağımsızlığını elde etti ancak o zamandan bu yana tekrarlanan darbeler ve askeri diktatörlük dönemleri yaşadı.
2008’deki en son darbe, 2009 ve 2014’teki cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan General Muhammed Ould Abdülaziz tarafından yönetildi. Moritanya’nın bağımsızlıktan bu yana ilk barışçıl iktidar geçişi olarak kabul edilen 2019 seçimlerinin ardından onun yerine Mohamed Ould Ghazouani geçti.
Moritanya kültürel ve politik olarak Arap dünyasının bir parçasıdır. Hakim Arap kimliğine rağmen Moritanya toplumu çok ırklı bir yapıya sahiptir; Bidhan veya sözde “beyaz bozkırlar” nüfusun %30’unu oluştururken, Haratin veya sözde “siyah bozkırlar” nüfusun %40’ını oluşturur.
Her iki grup da Arap-Berberi etnik kökeninin, dilinin ve kültürünün birleşimini yansıtıyor. Nüfusun geri kalan %30’u çeşitli Sahra altı etnik gruplardan oluşmaktadır.
Modern kölelik Moritanya’da hâlâ farklı biçimlerde varlığını sürdürüyor. Bazı tahminlere göre binlerce Moritanyalı hâlâ köle olarak tutuluyor.
Doğal kaynaklar açısından zengin olmasına rağmen Moritanya’nın GSYH’si düşüktür. Her ne kadar göçebelerin çoğu ve geçimlik çiftçilerin çoğu 1970’ler ve 1980’lerde tekrarlanan kuraklıklar nedeniyle şehirlere göç etmek zorunda kalmış olsa da, nüfusun büyük bir kısmı geçimini hâlâ tarım ve hayvancılıkla sağlıyor.
Moritanya, toplam ihracatın neredeyse %50’sini oluşturan geniş demir cevheri yataklarına sahiptir. Altın ve bakır madenciliği şirketleri iç kesimlerde Firawa madeni gibi madenler açıyor.
Petrol 2001 yılında Moritanya’nın açıklarındaki Chinguetti sahasında keşfedildi. Moritanya ekonomisi için potansiyel olarak önemli olmasına rağmen genel etkisini tahmin etmek zor.
Moritanya mineral bakımından zengindir, Afrika’nın en zengin balıkçılık alanlarından birine sahiptir ve yenilenebilir enerji, doğal gaz ve tarım alanlarında muazzam bir potansiyele sahiptir.
Dış ticaret rakamlarına bakıldığında sırasıyla en çok demir, doğal taşlar (inci gibi), balık, gıda sanayi kalıntıları, hayvansal yağlar ve mineral yağlar ihraç etmektedir. En çok ihracat yaptığı ülkeler Çin, Kanada, İspanya, İsviçre, BAE iken Türkiye’ye en çok gıda sanayi kalıntıları, hayvansal yağlar, pamuk, balık ve süt ürünleri ihraç etmektedir.
İthalat rakamlarına bakıldığında en çok mineral yağlar, demir-çelik, makine, hububat, şeker ve mamülleri ve elektrik malzemeleri ihraç etmektedir. En çok ithalat yaptığı ülkeler, BAE, İspanya, Japonya, Fransa, Belçika iken, Türkiye’den en çok demir-çelik, et, makine, halı ve elektrik malzemeleri ithal etmektedir.
Elektrik pazarına yakından bakıldığında ülkede bilinen Türk firmaları arasında Bafra Aydınlatma, Nak Kablo, Zeybek Elektrik, Erka Kablo, Sutem Elektrik, Aksa Jeneratör, Arken Jeneratör, Astor, Europower Enerji gibi markaları görmek mümkün.
Ayrıca ülkede birçok Türk şirketi inşaat ve balıkçılık alanında faaliyet gösteriyor, özellikle ülkenin kuzeyindeki Nouadhibo’daki serbest bölgede. Hizmet ve sağlık sektörlerinde de yatırımcılar ilgi göstermeye başladı.
Nouakchott SONEF Hotel’in inşaatını üstlenen General Proje & İnşaat bu firmalar arasında yer alıyor. Moritanya İslam Cumhuriyeti Hükümeti, özellikle madencilik, hidrokarbon, tarım ve balıkçılık sektörlerinde daha fazla Doğrudan Yabancı Yatırım çekme konusunda proaktif davrandı ve başta Avustralya, Fransa, Birleşik Krallık, Körfez ve Türkiye olmak üzere uluslararası firmalarla çeşitli mutabakat zaptı imzaladı. Moritanya’nın coğrafi konumu da onu Avrupa, Kuzey Afrika ve Sahra Altı Afrika arasında potansiyel bir merkez haline getiriyor.
Moritanya, 2021’de başlatılan Moritanya Yatırım Teşvik Ajansı (MYTA) aracılığıyla uluslararası yatırımı teşvik ediyor. MYTA, hükümetin ekonomik kalkınma planını hızlandırmak için doğrudan yabancı yatırım çekmeyi amaçlıyor.
Hükümet, MYTA aracılığıyla, yasal Yatırım Yasasını iyileştirerek ve istikrarlı bir iş ortamı sağlayarak Moritanya’yı Sahel bölgesi için yeni bir yatırım sınırı haline getirmeyi umuyor.
Grande Tortue Ahmeyim (GTA) projesi ile ilk gaz üretiminin 2024 yılında devreye girecek şekilde planlanmış olması ve gelecek vaat eden yeşil hidrojen projeleri ile Moritanya, izlenmesi gereken en iyi enerji pazarlarından birini temsil ediyor.
Halihazırda diğer Afrika ülkelerine nispeten daha bakir kalmış olan Moritanya, yatırım yapacak olan Türk firmalarına gelecek vaat ediyor. Devletin ülkeyi kalkındırmak için enerji yatırım projelerine öncelik veriyor olması elektrik ve inşaat sektörleri için ayrıcalık sunuyor.
Görüşmek dileğiyle…
