Bu ayki köşemde Avrupa’nın en eski halklarından olan kartallar ülkesi Arnavutluk’tan bahsedeceğim. Yaklaşık 3 milyon nüfusu olan ülkenin başkenti Tiran aynı zamanda en büyük şehridir.
Tarihine bakacak olursak, Arnavutluk zaman içinde İliryalılar, Traklar, Antik Yunanlılar, Romalılar, Bizanslılar, Venedikliler ve Osmanlılar gibi farklı medeniyetler tarafından kontrol edilmiştir. Arnavutlar 12. yüzyılda özerk Arbër Prensliği’ni kurmuşlardır. Arnavutluk Krallığı ve Arnavutluk Prensliği 13. ve 14. yüzyıllar arasında oluşmuştur. Osmanlı’nın 15. yüzyılda Arnavutluk’u fethinden önce, Skanderbeg önderliğinde Osmanlı’nın Avrupa’ya yayılmasına karşı Arnavutların gösterdiği direniş, Avrupa’nın büyük bir kısmının takdirini kazandı.
Arnavutluk yaklaşık beş yüzyıl boyunca Osmanlı egemenliğinde kaldı. 18. ve 19. yüzyıllar arasında, Arnavutların hem manevi hem de entelektüel güç toplamasına atfedilen kültürel gelişmeler, Arnavutluk Rönesansı’na yol açmıştır. Osmanlılar’ın Balkan Savaşları’nda yenilmesinden sonra, modern Arnavutluk ulus devleti 1912’de bağımsızlığını ilan etti.
- yüzyılda Arnavutluk Krallığı, Nazi Almanyası’nın himayesine girmeden önce Büyük Arnavutluk’u kuran İtalya tarafından işgal edildi. Enver Hoca, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Hoxhaism şartları altında modellenen Arnavutluk Halk Sosyalist Cumhuriyeti’ni kurdu. 1991 Devrimleri, Arnavutluk’ta komünizmin çöküşünü ve nihayetinde mevcut Arnavutluk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu sonuçlandırdı.
Arnavutluk’ta sosyalist planlı ekonomiden kapitalist karma ekonomiye geçiş büyük ölçüde başarılı olmuştur. Ülke, Dünya Bankası tarafından üst-orta gelirli bir ekonomi olarak sınıflandırılan gelişmekte olan bir karma ekonomiye sahiptir. 2016 yılında, tahmini %14,7’lik bir değerle Balkanlar’daki en düşük 4. işsizlik oranına sahipti. Ülkede tarım, küçük ve orta ölçekli ailelerin sahip olduğu dağınık birimlere dayanmaktadır. Arnavutluk ekonomisinde önemli bir sektör olmaya devam etmektedir. Nüfusun %41’ini istihdam etmektedir ve arazinin yaklaşık %24,31’i tarımsal amaçlarla kullanılmaktadır.
Arnavutluk önemli miktarda meyve (elma, zeytin, üzüm, portakal, limon, kayısı, şeftali, kiraz, incir, vişne, erik ve çilek), sebze (patates, domates, mısır, soğan ve buğday), şeker pancarı, tütün, et, bal, süt ürünleri, geleneksel tıp ve aromatik bitkiler üretmektedir. Ayrıca ülke dünya çapında önemli bir salvia, biberiye ve sarı yılan otu üreticisidir.
Arnavutluk, Avrupa’nın en uzun bağcılık geçmişlerinden birine sahiptir. Bugünkü bölge, buzul çağında asmanın doğal olarak yetiştiği birkaç yerden biriydi. Bölgede bulunan en eski tohumlar 4.000 ila 6.000 yıllıktır.
Arnavutluk’un ikincil sektörü, ülkedeki komünist rejimin çöküşünden bu yana birçok değişiklik ve çeşitlilik geçirmiştir. Elektronik, imalat, tekstil, gıda, çimento, madencilik ve enerjiye kadar çok çeşitlidir.
Fushë-Krujë’deki Antea Çimento fabrikası, ülkedeki en büyük endüstriyel sıfırdan yatırımlardan biri olarak kabul edilmektedir. Arnavutluk petrol ve doğalgazı, ekonomisinin sıkı bir şekilde düzenlenmiş olsa da en umut verici sektörlerini temsil etmektedir.
Arnavutluk, Romanya’dan sonra Balkan yarımadasındaki en büyük ikinci petrol yataklarına ve Avrupa’daki en büyük petrol rezervlerine sahiptir. Albpetrol şirketi Arnavutluk devletine aittir ve ülkedeki devlet petrol anlaşmalarını takip etmektedir.
Arnavutluk önemli bir maden üreticisidir ve dünyanın önde gelen krom üreticileri ve ihracatçıları arasında yer almaktadır. Ülke aynı zamanda önemli bir bakır, nikel ve kömür üreticisidir. Batra madeni, Bulqizë madeni ve Thekna madeni halen faaliyette olan en tanınmış Arnavutluk madenleri arasındadır.
Üçüncül sektör, ülke ekonomisinin en hızlı büyüyen sektörünü temsil etmektedir. Nüfusun %36’sı ülkenin GSYH’sinin %65’ine katkıda bulunan hizmet sektöründe çalışmaktadır.
Turizm, ulusal öneme sahip bir endüstri olarak kabul edilmekte ve 21. yüzyılın başından bu yana istikrarlı bir şekilde artmaktadır. 2011 yılında Lonely Planet Arnavutluk’u en iyi seyahat destinasyonu olarak seçerken The New York Times 2014 yılında Arnavutluk’u 4 numaralı küresel turistik destinasyon olarak seçmiştir.
Dış ticaret rakamlarına baktığımızda en çok ihraç edilen ürünler sırasıyla ayakkabı, mineral yağlar, demir-çelik, giyim eşyası ve elektrik malzemeleri yer alırken, en çok ihracat yapılan ülkeler ise İtalya, Yunanistan, İspanya, Almanya ve Çin’dir. Türkiye’ye (11) en çok demir-çelik, alüminyum, elektrik ürünleri, bakır ve yağlı tohumlar ihraç etmektedir.
İthalat rakamlarına bakıldığında mineral yağlar, makine ve teçhizatları, elektrik malzemeleri, demir-çelik ve kara yolu taşıtları sırasıyla yer almaktadır. En çok ithalatı İtalya, Türkiye, Yunanistan, Çin ve Almanya’dan yapmaktadır. Türkiye’den çok demir-çelik, mineral yağlar, plastik malzemeleri, makine ve teçhizatları, giyim eşyası ve elektrik malzemeleri ithal etmektedir.
Elektrik sektörüne yakından bakacak olursan birçok Türk markasını pazarda görmek mümkün. Bunlar arasında yer alan markalardan bazıları ise şöyle; Far Elektrik, Bafra Aydınlatma, Deko Elektrik, Nak Kablo, Erka Kablo, Rober Aydınlatma, ACK Aydınlatma, Etien Pano, Alvina Avize, Emfanorm Elektronik, Zeybek Elektrik, Pakosan, KRK Karaca, Metalka, Vatan Kablo, Borsan Kablo, Hasçelik Kablo, Mutlusan Elektrik, Çetinkaya Pano, Teksan Jeneratör, Arken Jeneratör.
Arnavutluk Merkez Bankasının verilerine göre 2022 yılı itibariyle ülkedeki Türk yatırımcıların yatırım tutarı 120 milyon Euro’yu geçti. Türkiye; Hollanda, İsviçre ve Almanya’dan sonra en çok yatırım yapan ülke konumunda. Vlora havalimanı inşaatı, Saranda otoyol, köprü ve liman inşaatı, Llogara Tüneli inşaası ve resort otel inşaası da Türk firmaları tarafından üstlenildi.
Ülkemize coğrafi olarak yakınlığı, hali hazırda mevcut pazarda birçok Türk markasının bırakmış olduğu kalite ürün – dengeli fiyat imajı ve kültürler arası yakınlık itibariyle Arnavutluk Türk markalarının oldukça kolay bir şekilde ürünlerini satışa sunabileceği bir Pazar. Elbette pazar büyüklüğü nüfusu itibariyle diğer Avrupa ülkelerine nazaran daha kısıtlı kalsa da, pazara giriş kolaylığı daha yüksektir.
Görüşmek dileğiyle…
