Güç elektroniği, uçak ikaz sistemleri ve kişisel ses sistemleri alanlarında ilklerin ve yeniliklerin sahibi olan yerli üreticimiz Gemta Elektronik; hava araçlarının güvenli uçuşlarına risk oluşturabilecek her türlü yapının görünürlüğünü arttırmak için kullanılan LED aydınlatma cihazları olan “Hava Taşıtları İkaz Sistemleri” üretimini de başarıyla gerçekleştiriyor.
Kule, bina ve direkt yüksek yapıların üzerine işaretleme yapmak ve hava taşıtlarını ikaz etmek amacıyla kullanılan Hava Taşıtları İkaz Sistemleri’ni işin uzmanı Gemta Elektronik ile birlikte inceledik.
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (uçak ikaz), hangi yapıların üzerine; hangi metrelerde, ne şekilde, hangi ışık renginde, kaç cd (kandela) ışık yoğunluğunda ve hangi çalışma modunda çalışacağı havacılık organizasyonları tarafından düzenlenen sistemlerdir.
Bunlardan en yaygın olanları ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü ve Federal Havacılık İdaresi)’dir. Bu konuda dünya üzerinde en sık kullanılan yönetmelik ICAO ANNEX14’tür. Güvenli bir hava taşıtları ikaz işaretlemesi için bu yönetmeliğe uygun projelendirmelerin yapılması oldukça önemlidir.
Kule, bina, direk vb. yüksek yapıların üzerine işaretleme yapmak için kullanılan Hava Taşıtları İkaz Sistemleri’nin kullanıldığı başlıca alanlar aşağıdaki gibidir:
- GSM kuleleri,
- Rüzgar türbinleri,
- Yüksek gerilim, enerji iletim hatları,
- Yüksek binalar,
- Endüstriyel bacalar,
- Vinçler,
- Köprüler,
- Havalimanları,
- Petrol platformları,
- Silo ve su depoları.
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz) Tipleri Nelerdir?
Hava Taşıtları İkaz Sistemi; ışık yoğunluğu, LED rengi, sinyal modu, çalışma gerilimi, kontrol yöntemi, çalışma modu ve senkron modu olmak üzere farklı özelliklerde tasarlanmaktadır. Projenin gereksinimlerine göre bu özellikler seçilmelidir.
- a) Işık Yoğunluğuna Göre Hava Taşıtları İkaz Sistemi
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz), en çok kullanılan tipleri için ışık yoğunluğuna göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır. Bu sınıflandırmalar aynı zamanda ICAO Standardı’na göre yapılmaktadır.
- Düşük yoğunluk, 10cd, ICAO Tip A,
- Düşük yoğunluk, 32cd, ICAO Tip B,
- Orta yoğunluk, 2.000cd, ICAO Tip B,
- Orta yoğunluk, 2.000cd, ICAO Tip C,
- Orta yoğunluk, 20.000cd, ICAO Tip A,
- Yüksek yoğunluk, 100.000cd, ICAO Tip B,
- Yüksek yoğunluk, 200.000cd, ICAO Tip A.
- b) LED Rengine Göre Hava Taşıtları İkaz Sistemi
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz), en çok kullanılan tipleri için LED rengine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
- Kırmızı LED,
- Beyaz LED.
- c) Sinyal Moduna Göre Hava Taşıtları İkaz Sistemi
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz), sinyal moduna göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
- Sabit,
- Flaşlı.
Flaşlı çalışmada, dakikadaki flaş sayısına (FPM, Flash Per Minute) göre en çok kullanılan tipler için aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
- 20 FPM,
- 30 FPM,
- 40 FPM,
- 60 FPM.
- d) Çalışma Gerilimine Göre Hava Taşıtları İkaz Sistemi
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz), çalışma gerilimine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
- AC Gerilim,
- DC Gerilim,
- Solar Panel.
- e) Kontrol Yöntemine Göre Hava Taşıtları İkaz Sistemi
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz), kontrol yöntemine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
- Dahili kontrol,
- Harici kontrol.
Dâhili kontrollü sistemlerde tüm kontrol ve besleme ekipmanları LED armatür içerisindedir. Sadece gerekli besleme gerilimi sağlanır ve çalıştırılır.
Harici kontrollü sistemlerde ise bir kontrol kutusu ve genellikle birden çok armatür bulunur. Bu kontrol kutusu üzerinden armatürlere bağlantı kabloları taşınır. Bu kontrol kutusu üzerinden gerekli tüm parametreler ayarlanabilir.
- f) Çalışma Moduna Göre Hava Taşıtları İkaz Sistemi
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz), çalışma moduna göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
- Yedekli,
- Yedeksiz.
Yedekli çalışma modunda ilgili lamba arızalandığında otomatik olarak yedek lamba devreye girerek sistemin sürekliliğini sağlar. Arızalanan lambadan da hata bilgisi kullanıcıya aktarılabilir.
- g) Senkron Moduna Göre Hava Taşıtları İkaz Sistemi
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz), senkron moduna göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır. Uygulamaya göre tercih edilecek senkron modunun dikkatli bir şekilde belirlenmesi gerekir. Senkron çalışmada sisteme ait flaşlı çalışan tüm lambalar aynı anda yanar söner ve bu eş çalışma durumu süresiz olarak korunur.
- Senkronsuz,
- Kablolu senkron,
- Kablosuz senkron (GPS).
Flaşlı çalışan lambalar birbirleriyle uyumsuz çalışmaları durumunda senkronsuz olarak adlandırılır. Takım halinde aynı anda yanıp sönmeleri durumunda ise senkron çalışma olarak tanımlanır.
Senkron çalışmada kablolu ve kablosuz olmak üzere 2 farklı yöntem vardır. Tüm lambalara kablo çekilerek senkron sinyali aktarılabilir veya herhangi bir kablo çekilmeden GPS sinyali üzerinden haberleşerek aynı anda çalışması sağlanabilir.
Hava Taşıtları İkaz Sistemi Nasıl Seçilir?
Hava Taşıtları İkaz Sistemi (Uçak İkaz), seçimi yapılırken sırasıyla aşağıdaki adımlar izlenmelidir.
- Adım: Yapıya Göre Lambaların ve Özelliklerinin Belirlenmesi
Yapının yüksekliği ve genişliğine göre işaretlenmesi gereken noktalara, yerleştirilecek Hava Taşıtları İkaz Sistemi lambalarının sayısı, ışık yoğunluğu, LED rengi ve sinyal modu farklı bir regülasyon (standart) belirtilmedikçe ICAO ANNEX 14 Standardı’na göre dikkatlice belirlenir.
- Adım: Sistem İşletme Koşullarının Belirlenmesi
Lamba sayısı, konumlandırılacak seviyeler ve tipi belirlendikten sonra sistem işletme koşullarına ait aşağıdaki parametreler belirlenmelidir.
- Güç tüketimi,
- Kullanılacak çalışma gerilimi (AC/DC/Solar),
- Kontrol yöntemi (Dahili/Harici),
- Çalışma modu (Yedekli/Yedeksiz),
- Senkron modu (Senkronsuz/Kablolu Senkron/Kablosuz Senkron.
- Adım: Sistem Kablolarının Belirlenmesi
Lamba sayısı, konumu, tipi ve diğer işletme koşullarına göre uygun kesit, tip ve metrajda besleme ve tüm sinyal kablolarının dikkatlice hesaplanması gerekir.
- Adım: İlave Çevresel Koşulların Belirlenmesi
Tasarlanan sistemin bulunduğu ekstra zorlu çevresel koşullarda uzun yıllar sorunsuz hizmet verebilmesi için elektronik ve mekanik bileşenlerinin bu şartlara göre seçilmesi gerekir. Bunlardan en önemli parametreler aşağıdaki gibidir.
- Yüksek Koruma Sınıfı (IP),
- Yüksek Korozyon Sınıfı,
- RF Koruması,
- Yıldırım Koruması (Parafudr).
Ülkemizin enerji alanındaki en kritik kurumu olan TEİAŞ’ın en önemli redresör tedarikçisi olan Gemta Elektronik 2002 yılından bu yana uçak ikaz sistemleri teknolojileri üretmeye devam ediyor.
Bu alanda uluslararası sertifikaya sahip sayılı firmalar arasında yer alan Gemta Elektronik yurt içi ve yurt dışı birçok projeyi başarıyla tamamlayarak, Hava Taşıtları İkaz Sistemleri (Uçak İkaz) alanında dünyada tanınan bir marka haline gelmeyi başardı.
Ulaştığı yenilikçi ürün gamı ve yıllık yüksek bazda üretim kapasitesinin altında Ar-Ge süreçlerine ve bilimsel çalışmalara verdiği önemin yattığını belirten Gemta Elektronik, kendi teknolojisini üreten, sektöründeki nadir Türk firmalarından biri olarak yerli üretimi gururlandırmaya devam ediyor.
