Bu ayki köşemde bir Kafkas ülkesi olan Gürcistan’dan bahsedeceğim. Yaklaşık 4 milyon nüfusuyla Kafkasya’nın yükselen ekonomisi Gürcistan; batısında Karadeniz, kuzey ve doğusunda Rusya, güneybatısında Türkiye, güneyinde Ermenistan ve güneydoğusunda Azerbaycan ile çevrilidir.
Tarihine yakından bakarsak, Orta Çağ’da, Birleşik Gürcistan Krallığı kuruldu ve altın çağına 12. ve 13. yüzyılın başlarında Kral IV. David ve Kraliçe Tamar döneminde ulaştı. Bundan sonra krallık Moğollar, Timurlular, Osmanlı İmparatorluğu ve birbirini takip eden İran hanedanları da dahil olmak üzere çeşitli bölgesel güçlerin hegemonyası altında geriledi ve sonunda dağıldı.
1783’te, Gürcü krallıklarından biri, 19. yüzyıl boyunca modern Gürcistan topraklarını parça parça ilhak etmeye devam eden Rus İmparatorluğu ile ittifak kurdu.
1917 Rus Devrimi’nden sonra Gürcistan, Alman koruması altında bağımsız bir cumhuriyet olarak ortaya çıktı. Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Gürcistan, 1922’de Sovyetler Birliği tarafından işgal edilerek ilhak edildi ve kurucu cumhuriyetlerden biri oldu.
1980’lere gelindiğinde, bir bağımsızlık hareketi ortaya çıktı ve hızla büyüdü, bu da Gürcistan’ın Nisan 1991’de Sovyetler Birliği’nden ayrılmasına yol açtı. Sonraki on yılın çoğunda, Sovyet sonrası Gürcistan ekonomik krizden, siyasi istikrarsızlıktan, etnik çatışmalardan ve bölgedeki ayrılıkçı savaşlardan muzdaripti.
2003’teki kansız Gül Devrimi’nin ardından, Gürcistan güçlü bir şekilde Batı yanlısı bir dış politika izledi. Avrupa Birliği ve NATO’ya entegrasyonu hedefleyen bir dizi demokratik ve ekonomik reform başlattı.
Ülkenin Batı yönelimi kısa sürede Rusya ile ilişkilerin kötüleşmesine yol açtı ve bu durum 2008 Rus-Gürcü Savaşı ile sonuçlandı. Rusya o zamandan beri Gürcistan’ın bir bölümünü işgal ediyor.
Ekonomisi ve ticaretine gelince; Kafkas Dağları’nda altın, gümüş, bakır ve demir çok fazla bulunmaktadır. Gürcü şarapları dünyaca ünlü şaraplardır ve ülkenin ekonomisine büyük katkıda bulunur. Hidroelektrik kaynakları açısından da oldukça zengindir.
SSCB’nin çöküşünden sonra ülke serbest piyasa ekonomisine geçmek için reform yapan Gürcistan, ekonomik olarak çok fazla sarsıldı. Güney Osetya ve Abhazya’daki iç savaş ve askeri çatışmalar da bu krizi iyice derinleştirdi.
- yüzyılın başlarından itibaren ülke ekonomisi ciddi anlamda gelişti ve Gürcistan, Dünya Bankası tarafından “dünyanın bir numaralı ekonomik reformcusu” olarak adlandırıldı. Bu anlamda iş yapma kolaylığı alanında 112. sıradan 18. sıraya kadar yükseldi. Nitekim 2021 yılında ekonomik özgürlük kategorisinde de 12. sıraya yerleşti.
Kafkasya’da ve Karadeniz kıyısında yer alan Gürcistan, komşu Azerbaycan’dan Avrupa Birliği’ne enerji ithalatının geçtiği kilit bir ülkedir. Projeler arasında, 30 Ekim 2017’de açılan ve standart hat demiryolu ile Kafkasya’nın çoğunu Türkiye’ye bağlayan ekonomik açıdan önemli Kars–Tiflis–Bakü demiryolunun inşası da yer alıyor.
Dış ticaret rakamlarına bakarsak, en çok ithal ettiği kalemler sırasıyla mineral yağlar, makina, elektrik malzemeleri, ilaç ve plastik malzemeleri başta yer alırken, en çok ithalat yaptığı ülkeler sırasıyla 1. sırada Türkiye olmak üzere, Rusya, Çin, Azerbaycan ve Ukrayna’dır. Türkiye’den en çok makine, plastik malzemeleri, demir-çelik, elektrik malzemeleri ve ev tekstili ithal etmektedir.
En çok ihraç ettiği kalemler ise metal cevherleri, şarap, demir-çelik, kuruyemiş ve gübredir. En çok ihracat yaptığı ülkeler ise Çin, Rusya, Türkiye, Bulgaristan ve Ukrayna’dır. Türkiye’ye en çok demir-çelik, tekstil, alüminyum, kurşun ve mineral yağ ihraç etmektedir. Elektrik sektörüne yakından bakarsak Türk markalarının pazarda çok fazla olduğunu görebiliriz.
Bu markalardan bazıları Sigma Elektrik başta olmak üzere, Mono Elektrik, Mutlusan, Teksan Jeneratör, AY-KA, Arken Jeneratör, Aksa Jeneratör, Borsan Kablo, Eraplast, Nilson, Hasçelik, Hündür Kablo, Vatan Kablo, Çetinkaya Pano, Astor Transfarmatör vb. bulunuyor. Ayrıca inşaat sektöründe de Türk markalarına oldukça rağbet var.
Gürcistan’da yaklaşık 450 Türk firması var. Türk şirketlerinden Ajara Textile ile Koç Kablo, Gürcistan’da binlerce kişiye istihdam olanağı sağlarken yeni yatırımlara da imza atıyor. Geçen yıl başkent Tiflis’e yakın Rustavi kentinde Ajara Textile’nin yeni fabrikasının temel atma töreni düzenlendi.
Gürcistan’da inşaatı devam eden ve toplam maliyeti 2,5 milyar doları bulan Anaklia Derin Deniz Limanı’nın inşaatı ve işletmesinde de Türkiye’nin tecrübesinden faydalanılacak.
Anaklia Derin Deniz Limanı, yılda 100 milyon tona kadar kargo işleme kapasitesine sahip olacak. İlk aşaması 2020’de tamamlanacak liman, tarihi İpek Yolu’nu canlandıracak projelerin Gürcistan ayağını oluşturuyor.
Ayrıca yetkililer Batum’daki havaalanını taşımayı veya genişletmeyi düşünmektedir. Kutaisi’deki uluslararası havaalanında yeni terminal inşa etme kararı verildi. Bu girişim yolcu trafiğini 4 kat artıracak. Ek olarak, Kutaisi Havaalanı kendi yük terminalini inşa edecektir.
Son zamanlarda, Rusya-Ukrayna savaşından sonra Rus ürünleri alımlarını ciddi anlamda düşüren Gürcistan için Türk markaları daha da önem kazanmıştır. Kafkasya’nın yükselen ekonomisi için önümüzdeki günlerde hızlı ve doğru adımlar atan firmalar mutlaka fark atacaktır.
Görüşmek dileğiyle…
