Mayıs sayısından herkese merhaba.. Bu ayki köşemde Doğu Afrika’nın en büyük ekonomilerinden biri olan, aynı zamanda Mombasa Limanı ile bölgenin ticaret merkezi haline gelen Kenya’dan bahsedeceğim. Kenya’nın başkenti ve en büyük şehri Nairobi’dir. Kenya’nın en eski, şu anda da ikinci en büyük şehri ve ilk başkenti olan Mombasa ise sahil şehridir.
Ülkenin resmi dili İngilizce’nin yanı sıra Swahili de diğer resmi dili olmuştur. 1500’lü yıllardan itibaren Portekiz, Umman, Birleşik Krallık gibi ülkelerin etkisi altına giren Kenya, 1963 yılına kadar tam bağımsızlığını kazanamamıştır. Şu anda ise başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. 2020 itibariyle Kenya, Sahraaltı Afrika’nın Nijerya ve Güney Afrika’dan sonra 3. büyük ekonomisi haline gelmiştir. Kenya’nın yüksek kesimleri, Afrika’daki en başarılı tarımsal üretim bölgelerinden biridir.
Kenya’nın ekonomisi son yıllarda çoğunlukla karayolu, demiryolu ve su taşımacılığı altyapı projeleri sayesinde istikrarlı bir şekilde sağlam bir büyüme kaydetti. Kenya, komşularından daha gelişmiş bir finansal hizmetler sektörüne sahiptir. Nairobi Menkul Kıymetler Borsası (NSE), piyasa değeri açısından Afrika’da 4. sırada yer almaktadır.
Tarım, hizmet sektöründen sonra Kenya’nın gayri safi yurtiçi hasılasına (GSYİH) en büyük ikinci katkıyı yapmaktadır. Başlıca tarım ürünleri çay, bahçe ürünleri ve kahvedir. Bahçe ürünleri ve çay, Kenya’nın tüm ihracatının en değerli iki sektörüdür.
Afrika’nın en başarılı tarımsal üretim bölgelerinden biri olan verimli yaylalarda çay, kahve, sisal, piretrum, mısır ve buğday yetiştirilmektedir. Kuzey ve doğudaki yarı kurak savanada hayvancılık baskındır. Hindistan cevizi, ananas, kaju fıstığı, pamuk, şeker kamışı, sisal ve mısır ise alçak bölgelerde yetiştirilmektedir. Kenya, dünyanın en büyük 3. kesme çiçek ihracatçısıdır. İhracatlarını hızlandırmak için Nairobi havaalanında çiçek ve sebze taşımacılığına ayrılmış bir terminal bile var.
Kenya‘da ayrıca bir çimento üretim endüstrisi var. Kenya, ithal edilen ham petrolü özellikle iç pazar için petrol ürünlerine dönüştüren bir petrol rafinerisine sahiptir. Buna ek olarak, yaygın olarak ‘Jua Kali’ olarak adlandırılan küçük ölçekli ev eşyaları, otomobil parçaları ve tarım aletleri üretimi yapan gittikçe önem kazanan kayıt dışı sektör de bulunuyor.
Kenya Power Company adı altında 1997 yılında kurulan devlete ait Kenya Electricity Generating Company (KenGen) elektrik üretimini, Kenya Power ise ülkedeki elektrik iletim ve dağıtım sistemini yürütmektedir. Ayrıca Kenya 2027 yılına kadar bir nükleer enerji santrali kurmayı hedefliyor. Ticaret rakamlarına baktığımızda Kenya en çok mineral yağlar, makine, elektrik ürünleri, traktör, demir-çelik ithal etmektedir. En çok ithalatı sırasıyla Çin, Hindistan, BAE, Japonya, Suudi Arabistan’dan yapmaktadır.
Kenya; Türkiye’den en çok makine, elektrik ürünleri, demir-çelik, gübre ve traktör ithal etmektedir.
İhracat rakamlarına baktığımızda sırasıyla en çok kahve-çay, kesme çiçek, mineral yağlar, yemiş, kuruyemiş ihraç etmektedir. En çok ihracatı sırasıyla Uganda, Pakistan, Birleşik Krallık, ABD ve Hollanda’ya yapmaktadır.
Elektrik sektörüne yakından bakmak istersek toptan elektrik pazarı daha çok ‘Nyamakima’ adlı bölgede yoğunlaşmıştır. Pazarda bilinen Avrupalı markaların yanı sıra Çin ve Hint markaları da oldukça yaygın. Bunlardan bazıları Indoasian (Hint), Tronic ( Çin), Powermax (Çin), Windsor (Hint)
Bunların yanı sıra pazarda Türk markaları da mevcut. Alçak gerilim sektöründe, ihalelerde de yer alan Sigma Elektrik, Klemsan, Teksan Jeneratör, Demaş Kablo, Ünika Kablo, Plastim, ESİT, Multitek, EAE ve Yiğit Akü gibi diğer Türk markaları da pazarda mevcut.
Bunun yanı sıra inşaat sektöründe de ciddi anlamda Türk yatırımcı firmalar var. Üstelik geçenlerde Kenya’nın Ankara Büyükelçisi Johnson Mogoa, Kimani Ondieki katılmış olduğu bir etkinlik kapsamında 500 bin konuta ihtiyaçları olduklarını belirterek Türk İnşaat firmalarına çağrıda bulundu.
Aynı zamanda geçtiğimiz günlerde Türkiye’nin önemli römorkör üreticilerinden Med Marine’nin, Kenya Ports Authority ile imzaladığı sözleşme doğrultusunda inşaa edilen 120 ton çekiş gücüne sahip römorkör teslim edildi. Buna ek olarak Karmod, 22 günde kullanıma hazır olacak şekilde kurulumu tamamlanan Nairobi sahra hastanesi projesini tamamladı. Gülsan Holding, AB finansmanıyla Kenya Merille Nehri-Marsabit Yolu’nu tamamlayarak bölgenin ulaşımına büyük ölçüde katkı sağladı.
Bunların yanı sıra 2007’de Kenya hükümeti, ülkeyi 2030’a kadar Asya’nın Ekonomi Kaplanları ile aynı lige çıkaracağını umduğu bir ekonomik kalkınma programı olan Vizyon 2030’u açıkladı. Bu kapsamda yapılacak inşaat, enerji ve elektrik projelerinde Türk markaları olarak yer almak büyük bir avantaj yaratacaktır.
Bu kapsamda ilgili elektrik kurumu olan ‘The Kenya Power and Lighting Company PLC’ (Kenya Power)’nin web sitesinden ihaleler takip edilerek katılımda bulunulabilir. Konumu, yükselen ekonomisi ve liman avantajı Kenya’yı Doğu Afrika’nın gözde pazarı haline getiriyor. Türk yatırımcılara yapılan resmi davetleri değerlendirmek, bu kapsamda bölgesel fuarlara katılım yapmak büyük bir fırsat yaratacaktır.
