Bu ayki köşemde piramitleriyle ünlü, bilinen en eski tarihe sahip ülkelerden biri olan; Kuzey Afrika’nın, Orta Doğu’nun ve Arap Dünyası’nın en büyük nüfuslu ülkesi Mısır’dan ve Türk yatırımcıların değerlendirebileceği yeni fırsatlardan bahsedeceğim.
7000 yıllık geçmişiyle antik medeniyetlere ev sahipliği yapmış, topraklarında yazının ortaya çıktığı, şehirleşme ve tarıma geçiş gibi önemli uygarlaşma adımlarına tarihte tanıklık etmiş olan ülkenin 103 milyonluk nüfusunun büyük bir bölümü Nil Nehri boyunca yerleşmiştir.
Akdeniz ve Kızıldeniz’e kıyısı bulunan Mısır; batısında Libya, güneyinde Sudan, Sina Yarımadası üzerinden ise Filistin ve İsrail ile komşudur.
Modern Mısır’ın geçmişi, İngiliz İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını kazandığı 1922 yılına kadar uzanır. 1952 devriminin ardından Mısır, cumhuriyeti ilan etti ve 1958’de Suriye ile birleşerek 1961’de dağılan Birleşik Arap Cumhuriyeti’ni kurdu.
- yüzyılın ikinci yarısı boyunca Mısır, toplumsal ve dini çekişmelere, siyasi istikrarsızlığa ve savaşlara katlandı. 1948, 1956, 1967 ve 1973’te İsrail ile birkaç silahlı çatışma gerçekleştirdi ve 1967’ye kadar aralıklı olarak Gazze Şeridi’ni işgal etti.
1978’de Mısır, Gazze Şeridi’nden resmi olarak çekilip İsrail’i tanıyan Camp David Anlaşmaları’nı imzaladı.
2011 Mısır Devrimi ile 32 yıl Mısır’ı yöneten Hüsnü Mübarek gitmiş ve 3 Temmuz 2013’te seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin bir darbe ile görevden alınmasına kadar demokratik yönetim oluşmuştur.
Ülke darbe sonrası da dahil olmak üzere siyasi huzursuzluktan terörizme ve ekonomik az gelişmişliğe kadar birçok zorlukla karşı karşıya kalmaya devam ediyor. Mısır’ın mevcut hükümeti, Abdülfettah es-Sisi liderliğindeki yarı başkanlık cumhuriyeti otoriter bir rejim olarak tanımlanıyor.
Mısır’ın ekonomisi esas olarak tarıma, medyaya, petrol ithalatına, doğal gaza ve turizme bağlıdır. Ayrıca başta Libya, Suudi Arabistan, Basra Körfezi ve Avrupa olmak üzere yurtdışında çalışan üç milyondan fazla Mısırlı var.
Mısır ekonomisi esas olarak şu gelir kaynaklarına dayanıyor: turizm, yurtdışında çalışan Mısırlılardan gelen havaleler ve Süveyş Kanalı’ndan elde edilen gelirler. Ayrıca Nil Nehri kıyılarında ve alüvyonlu mümbit topraklarda yetişen dünyanın en kaliteli uzun elyaflı pamuğu Gize ile de tekstil ürünleri ihracatına dayanmaktadır.
Mısır; kömür, petrol, doğal gaz ve hidro enerjiye dayalı gelişmiş bir enerji piyasasına sahiptir. Kuzeydoğu Sina’daki önemli kömür yatakları yılda yaklaşık 600.000 ton oranında çıkarılmaktadır. Batı çöl bölgelerinde, Süveyş Körfezi’nde ve Nil Deltası’nda petrol ve gaz üretilir. Mısır kendi enerjisini üretiyor, ancak 2008’den beri net petrol ithalatçısı ve hızla net doğal gaz ithalatçısı haline geldi.
Turizm, Mısır ekonomisindeki en önemli sektörlerden bir diğeridir. Turizm sektörü Mısır’ın işgücünün yaklaşık %12’sini istihdam ediyor.
Giza Nekropolü, Mısır’ın en bilinen turistik yerlerinden biridir; Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan hala var olan tek yapıdır.
Mısır, 2013 yılında 691.000 varil/gün petrol ve 2.141.05 Tcf doğal gaz üreterek ülkeyi OPEC dışı en büyük petrol üreticisi ve Afrika’nın en büyük ikinci kuru doğal gaz üreticisi haline getirdi.
2013 yılında Mısır, Afrika’daki toplam petrol tüketiminin %20’sinden ve toplam kuru doğal gaz tüketiminin %40’ından fazlası ile Afrika’daki en büyük petrol ve doğal gaz tüketicisiydi. Ayrıca Mısır, 726.000 varil/gün Afrika’daki en büyük petrol rafinerisi kapasitesine sahiptir.
Dış ticaret rakamlarına baktığımızda en çok ihraç edilen ürünler sırasıyla; mineral yağ ve yakıtlar, inci, plastik ürünleri, elektrik malzemeleri ve yemişler olarak görülüyor. En çok ihracat yaptığı ülkeler ise BAE, Suudi Arabistan, Türkiye, Amerika ve İtalya’dır.
Türkiye’ye en çok plastik malzemeleri, mineral yakıtlar ve elektrik malzemeleri ihraç etmektedir. İthalat rakamlarına baktığımızda ise mineral yakıtlar, makine, tahıl, motorlu kara taşıtı ve elektrik malzemeleri ithal ederken; en çok ithalatı Çin, Amerika, Suudi Arabistan, Almanya ve Türkiye’den yapmaktadır.
Türkiye’den en çok demir-çelik, motorlu kara taşıtları, makina, plastik ürünleri ve elektrik malzemeleri ithal etmektedir.
Elektrik sektörüne yakından bakacak olursak Mısır pazarında bulunan bazı Türk firmaları arasında Sigma Elektrik, Tense, TEM Trafo, ALCE, Mutlusan Elektrik, Mirsa Elektrik, Makel, NEAD, Esitaş, Bemis, Arken Jeneratör, Aksa Jenaratör, Çetinkaya Pano, Tempa Pano, Reçber Kablo, Ege Kablo bulunuyor.
Ayrıca genel olarak Türk firmalarının Mısır’da 2 milyar doların üzerinde yatırımları var. Sadece 2021 yılı içinde Türk firmaları Mısır’a ilave 250 milyon dolar yatırım yaptı. Bunlardan 40’ı büyük ölçekli olmak üzere 200 firmanın da Mısır’da üretim yaptığı belirtiliyor. Türk müteahhitleri Mısır’da 900 milyon dolar tutarında havaalanı ve benzeri 26 proje tamamladı.
Örneğin TAV İnşaat, Mısır’ın başkentindeki Kahire Uluslararası Havalimanı’nın 3’üncü terminal binasının inşaatını tamamladı.
Toplam 500 milyon dolarlık yeni terminalin tamamlanmasıyla, Kahire Uluslararası Havalimanı’nın, yıllık yolcu kapasitesi iki katına çıkarıldı ve 22 milyon yolcu kapasitesine ulaştı.
Arab News’in haberine göre Mısır, Sudan ile birleşmeyi mümkün kılacak 450 kilometreden fazla uzunlukta bir demiryolu inşa edecek. Üstelik Mısır’ın 13 liman ve bir lojistik merkez kurulmasını sağlayacak kapsamlı bir plan üzerinde çalışıldığı da belirtiliyor. Buna göre, önümüzdeki aylarda 953 milyon dolar değerinde 35 proje hayata geçirilecek.
Tüm bunlar elbette Türk elektrik ve inşaat firmaları için önem taşıyan çok büyük fırsatlar. Özellikle Mısır ile atılan normalleşme adımları yatırımcılarımız için önem taşıyor.
Bunlarla beraber Mısır’a ihracat yapacak firmaların göz önünde bulundurması gereken ciddi noktalar var. İlk olarak geçen aylarda yürürlüğe giren ihracat işlemlerinde akreditif açma şartı ithalatçıları zor durumda bıraktı.
Üstelik devlet yerli üretimi desteklemek adına çok fazla gümrük vergisi de uyguluyor. Bu sebeple birçok Türk firması Mısır’da üretim yapacak bir partner arıyor.
Ayrıca yine sene başında tedavüle giren ACID sistemi ile bütün ithalatlar için ithalatçının ilgili kurumlardan izin alıp, verilen ACID numarasını ihracatçı firmaya iletmesi gerek. Evraklar ise devletin belirtiği özel sistem üzerinden gönderiliyor. ACID numarası olmadan ihracatınızı gerçekleştiremiyorsunuz.
Bununla beraber bazı elektrik ürünlerine Mısır gümrüğüne varışta özel testler yapılıyor, testi geçemeyen ürünler ise direkt iade ediliyor.
Bu gibi zorlukların yanı sıra fiyat rekabetinin en zor olduğu Mısır pazarında tutunmanın tek yolu güvenilir bir partnerle montaj-üretim hatları kurmak veya en makul fiyatlarınızla pazarda rekabet edecek doğru partneri bulmak.
Görüşmek dileğiyle….
