Bugün Dünya’nın en büyük endüstrilerinden biri olan Reklam Endüstrisi’nin ulaştığı güce en büyük atağı yaptıran dönemin 19. yy. olduğunu söyleyebiliriz. Ancak insanlar ne zamandır reklamı bir iletişim biçimi olarak kullanıyor diye soracak olursanız sizi çok eskilere, MÖ. 3000’lere götürmem gerekecek.
Özet Bölümü
Antik Çağlarda Reklam
Antik çağlardaki ağızdan ağıza yani; sözlü iletişim biçimiyle yürütülen reklamların görsele geçişine dair Dünya’nın en eski reklam örnekleri, bugün sahip olduğumuz bilgilere göre; Pompei şehrinin duvarlarındaki grafitiler ve Thebes’te 2012 yılında bulunan kil tabletlerden oluşuyor. Bu kil tabletlerde eczacı ve ayakkabıcı reklamları yer alıyordu.
Bir Dönüm Noktası; Kağıt Bulunuyor: Cai Lun (Mö.100)
MÖ. 100 civarında Çin’de Cai Lun tarafından kağıdın bulunması yazılı tarihe olduğu gibi reklamlarda da yön değiştirici bir etki yaratıyor.
Her ne kadar kağıt; başta değerli eşyaları sarmak ve saklamak amacıyla kullanılmış olsa da bambudan hafif, tabletlerden daha kolay bir işleme imkanı tanımasıyla yazı ve dolayısıyla reklamlar için ön plana çıkıyor. Buna bir de maliyet düşüklüğü avantajını eklersek, o dönem Avrupa’da hızla tutulan bir malzeme olmasını kolayca açıklayabiliriz.
Tüm bu gelişmelere Gutenberg matbaasının icadını da ekleyelim. Böylece kitlesel reklamları bu devrim döneminin hemen ardına tarihlemek doğru olacaktır.
Tipografi Doğuyor: Claude Garamond (1510)
Reklamcılar arasında yazı tipi denince ilk akla gelen Garamond aslında bir dökme metal kalıplar ve zımbalar kullanan bir oymacıydı. Yayıncılık sektöründe çalışan Garamond için; kendi adıyla da bilinen font ve benzeri fontların atası, italik yazının babasıdır diyebiliriz.
Matbaanın İcadı: Johannes Gutenberg (1440)
Gutenberg’ten bahsetmeden önce adını anmazsak tarihi bir ayıp olacağını düşündüğüm Çin’li Bi Sheng’i analım. O dönemde kullanılan baskı tekniği, ahşap kalıplar üzerine kazınan yazı ve resimlerin kağıt veya kumaş üzerine basılması şeklindeyken, ayrı harflerle tek kalıp olarak uygulanan matbaa tekniğini 11.yy’da Bi Sheng icat etmişti.
Bu teknikte ayrı harf kalıplarını birleştirerek tek bir kalıp oluşturuluyor, böylece aynı kalıplar farklı kitapların basımı için defalarca kullanılabilme avantajı sağlanıyordu. Ayrı harflerle uygulanan matbaayı bulan kişi Bi Sheng isimli Çinli bir mucittir. Bi Sheng 1040’lı yıllarda bu tekniği geliştirmiştir.
Buna rağmen hala kitap üretiminin yaygınlığı kayda değer bir ilerleme göstermedi. Ta ki Gutenberg ayrı metal harflerle bir matbaa makinesi geliştirene kadar..
Böylece rönesans etkisiyle oldukça rağbet gören özellikle el yazması kitaplar, oyun kartları, dini resimler ve konumuz olan reklamların gelişimine nicel ve nitel bir katkı sağladı. 1452’de bastığı ilk kitabın “Gutenberg İncili” diye anılan dini bir içerik olması da, dönemin anarşist fikri akımlarına karşı gelenekçi duruş mesajı mıdır bilinmez..
Onu Çok Yakından Tanıdığınıza Eminim: Benjamin Franklin (1729)
Dergilerdeki “ilk reklam” kendilerine aittir.. Ancak siz onu mesleğimize ait bu ihtisas bilgisiyle değil, muhtemelen 100 doların üzerindeki klasik pozu ile tanıyorsunuz. Ya da dergimizin okur kitlesini düşünecek olursak, elektriğin artı/eksi uçlarını keşfeden ve paratonerin mucidi olarak biliyorsunuz.
Ancak bilimden siyasete birçok alanda tanınan hatta ezoterik inançlara olan eğilimi ve masonluğu ile bilinen Franklin’in bu yazımızda anma sebebimiz tüm bunların dışında, liberal bir yayın politikası izleyen abisinin yayınevindeki rolü ve reklamcı kimliği.
Bugün reklamcılığı bir disiplin olarak ele alıyor olsak diyebiliriz ki; ana prensipleri belirleyen kendisidir. O günden bu yana reklamcılık, medya ve reklamcılığın kullanım alanları inanılmaz biçimde değişse ve gelişse de, küçük farklarla hala koyduğu sabitler arasında hareket ediyoruz. Ve bu önemli reklamcımızın ilk etkili işi, abisinin gazetesinde başyazının üstüne bir sabun reklamı koyması oldu.
Görüşmek dileğiyle…
Kaynakça:
https://tripandtravelblog.com/
https://threadreaderapp.com
www.sutori.com
https://www.flickr.com/photos/davegray/6319799633/sizes/m/in/photostream/
